L’etnocentrisme europèu arrestèt pendent de desenats d’annadas, sovent, de conéisser l’istòria de grandas nacions d’autres continents de la planeta. Quand en 1818 lo nòu cap dels zolos (originaris, totun, de Tanzania) Shaka comencèt la conquista de la partida mai orientala d’Africa del Sud, los britanics, benlèu pel primièr còp dempuèi la creacion de lor empèri, patiguèron la terror a l’ocasion d’una ataca d’aqueles indigènas. Amb lo temps e una armada gigantassa, seriá creat un dels empèris africans modèrnes mai grands qu’aguèsson un impacte social màger dins la societat africana d’aquel airal de la Tèrra: l’Empèri Zolo.
 
Foguèt un periòde que durèt solament dètz annadas, entre l’arribada de Shaka al poder dins la tribu dels ngunis (que mai tard apelarem nacion zolo) e sa mòrt, en 1828, quora foguèt assassinat per un complòt. E benlèu aquò foguèt aital pr’amor qu’es un periòde qu’encara uèi en Africa del Sud e dins los païses vesins que patiguèron aquelas atacas zolos es remembrat jol nom de Mfecane (la Lucha).
 
 
La venjança d’un bastard
 
L’epòca mfecane, totun, comencèt un pauc abans, amb l’arribada dels ngunis al flume Zambèzi dempuèi lo nòrd. Dins un de lors clans i nasquèt lo bastard Shaka, que poguèt pas trapar d’onor malgrat qu’aguèsse caçat el meteis un leon. Son vilatge l’aimava pas, mas lo grand cap dels abatetwas, Dingiswayo, lo cridèt a la cort e lo nomenèt general. Quan Dingiswayo moriguèt, Shaka venguèt lo vertadièr nòu cap de la nacion zolo. Èra l’an 1818 e comencèt una revolucion militara que cambiariá per totjorn Africa.
 
D’èsser lo cap dels abatetwas foguèt pas pro per Shaka. Decidiguèt d’exterminar sos enemics. Solament s’un òme acceptava de jónher son nòva armada (amb pus de 50 000 guerrièrs dins una nacion de 250 000 personas) li èra daissada la vida. Totes los clans ngunis abandonèron lor nom per se nomenar dempuèi alara zolos (lo Pòble del Cèl). E tot per decision de Shaka. Organizèt mai de 50 impis (de regiments de 1000 soldats) e entamenèt la conquista de tota la tèrra que i aviá a l’entorn del país zolo.
 
Per o far, establiguèt una societat militara. Totes los òmes qu’avián entre 16 e 40 ans intravan dins l’armada zolo. Se podián pas maridar e podián pas quitar l’armada abans d’obténer 30 ans d’onors militars. A mai, la lucha de còrs a còrs foguèt considerada necessària pr’amor que Shaka jamai non acceptèt las armas de fuòc. Atal, son armada podiá pas fugir. Caliá ganhar o morir.
 
 
Una tactica revolucionària
 
L’armada zolo de Shaka comencèt lèu d’aplicar una nòva tactica militara dicha “de las banas de bufle” perque devesissiá l’armada zolo abans de batalha en banas qu’atacavan l’enemic en tot l’encerclar. Amb aquò, cap nacion poguèt pas véncer los zolos e totes subiguèron desfacha après desfacha. E mai los britanics de la colònia del Cap patiguèron lor preséncia dins la region. Mas, aürosament per eles, ataquèron pas jamai los blancs. (Legissètz la seguida)



 

---

Aqueste article es  publicat dins Sapiéncia, la revista occitana de divulgacion scientifica, amb la quala Jornalet a un acòrdi de cooperacion. Podètz legir l'article entièr aicí.