Après sètze ans de guèrra en Afganistan, los Estats Units an fach pache amb los talibans. S’es tengut divèrsas negociacions dins divèrses païses del golf Persic, en seguida de qué s’anonciarà lèu un acòrdi de patz e lo retirament de l’armada esatsunidenca. Los talibans tornaràn contrarotlar lo país e impausar lor vejaire extremista e crusèl a una societat mai destrucha que jamai que demorarà sens cap d’esperança, çò rapòrta VilaWeb.
 
Segon Zalmay Khalilzad, un dels negociaires estatsunidencs, l’acòrdi comprendriá un engatjament de part dels talibans de tornar pas aculhir cap d’organizacion que los Estats Units considèren terroristas. De son caire, los Estats Units levarián sul pic los 14 000 soldats que son aquí.
 
Seguirà un acòrdi entre l’actual govèrn afgan e los talibans que, segon la situacion del país, serà una imposicion de las condicions dels talibans: obligar las femnas de portar la burqa e lor enebir de far d’estudis, e saique interdire a tota la populacion de cantar o dançar. Los talibans vòlon aplicar una version extraordinàriament rigorosa de la sharia en violant totes los dreches democratics. Lo govèrn afgan es tròp feble per o empachar.
 
Dins los darrièrs meses, los talibans an recobrat lo contraròtle de gaireben tot lo país e an fach recular l’armada afgana e las fòrças estrangièras qu’ara solament tenon lo contraròtle de qualque nuclèu urban. An ganhada la guèrra e ara cèrcan un pache amb los Estats Units per que se retiren. A Donald Trump, tot aquò conven plan. Es partisan de traire las tropas, e mai poirà presentar lo retirament coma un acòrdi e non pas coma una desbranda. De lor costat, los taliban seràn reconeguts internacionalament. Los grands perdents son los ciutadans afgans, qu’auràn patit sètze ans de guèrra per tornar un còp de mai al regim totalitari de la terror.
 
 
Una guèrra après una autra
 
Los Estats Units comencèron d’atacar Afganistan lo 7 d’octòbre de 2001, en seguida de l’atemptat contra las Tors Bessonas de Nòva York. Los servicis secrets estatsunidencs avián identificat Osama Bin Laden coma l’autor dels atemptats. S’agissiá d’un ric ciutadan saudian qu’aviá organizat la resisténcia contra l’invasion sovietica d’Afganistan, justament al servici dels Estats Units. Los talibans refusèron de liurar Bin Laden als Estats Units sens pròvas tangiblas que demostrèsson sa participacion a l’atemptat, e los Estats Units envasiguèron lo país. Totun, en 2003 los talibans se reorganizèron jos lo comandament del mollà Omar, e en 2006 ja contrarotlavan la majoritat del territòri afgan.
 
 
35 000 civils mòrts
 
Las donadas de las victimas d’aquela guèrra son divèrsas. Segon VilaWeb, las mai fisablas parlan d’aperaquí 4000 mòrts de l’armada estatsunidenca, 15 000 soldats afgans mòrts e mai de 35 000 civils.
 
 
L’economia de l’òpi
 
Lo país es practicament destruch e son economia depen totalament del coitiu de l’òpi, un còp de mai.
 
Curiosament, qualques meses abans l’invasion estatsunidenca, los talibans avián enebit lo coitiu de l’òpi. L’an 2000, i aviá 82 000 ectaras consagradas a l’òpi e en 2001 la chifra tombèt a 8000.  Ara, las donadas oficialas parlan de 328 000 ectaras esplechadas per aquela dròga.
 
Segon l’ofici de l’ÒNU sus la dròga e lo crime (UNDOC), en 2017 Afganistan produguèt d’òpi e d’eroïna per una valor de mercat de mai de 700 miliards de dolars, una chifra equivalenta al budget de la defensa dels Estats Units.
 
 
De bilions de dolars
 
Pels Estats Units, la guèrra es estada extrèmament cara. Segon una analisi de l’Universitat de Brown,  a costat dos mila miliards de dolars del temps que lo Watson Institute ne rapòrta lo doble: quatre mila miliards. D’autres analistas dison quitament sèt mila miliards de dolars. Las diferéncias s’explican se se calcula solament l’esfòrç militar o se s’i inclutz lo deute que ten lo govèrn estatsunidenc per pagar la guèrra.
 
 
Las societats privadas que se son enriquidas amb la guèrra
 
Mas cal mençonar las societats privadas que son vengudas extrèmament ricas gràcias a aquela guèrra:
   
De soslinhar las societats petrolièras que fornisson l’armada.
 

 
 
 

fffff		fffff
	La lucha de las femnas en Afganistan   L’Associacion Revolucionària de las Femnas d’Afganistan (RAWA segon sa sigla en anglés) es una organizacion afgana que lucha pels dreches de las femnas e per una societat laïca e democratica.   RAWA se definís coma una organizacion sociala e politica independenta de femnas afganas, e mai se ten maites militants òmes, e sa tòca es que las femnas afganas participen a las activitats politicas e socialas del país, e qu’arribe al poder un regim democratic, dobèrt a l’egalitat de genre. Son tanben pel desarmament e per la fin de la guèrra que la patís lo país dempuèi longtemps.   La fondèt l’estudianta activista Meena Keshwar Kamal en 1977. Dètz ans puèi, la tuèron per sas activitats politicas.   Dempuèi alavetz los activistas de RAWA an luchat contra los regims pròsovietic, mujahidin e taliban qu’an governat lo país successivament, e a l’ora d’ara se mòstran fòrça critics envèrs l’actuala ocupacion estatsunidenca.