La Marcha dels Pòbles Indigènas, que se tenguèt a Washington lo 18 de genièr passat, venguèt un fenomèn viral sus Internet après qu'un grop d’estudiants de Kentucky se foguèron trufats d’un òme indigèna, veteran de la guèrra del Vietnam, Nathan Phillips, près del Lincoln Memorial. L’incident foguèt indicatiu de las politicas racialas als Estats Units e pertot que mesprèsan los dreches dels indigènas e que veson aqueles pòbles coma de caricaturas destinadas a divertir las classas dominantas. Totun, lo sens de la marcha —organizada pel Movement dels Pòbles Indigènas, una coalicion globala de las comunautats indigènas— es anat fòrça al delà d’aquela mòstra insignificanta de supremacia blanca.

“O agachi coma la darrièra batalha de gents desesperadas: se rendràn pas sens far fàcia”, çò ditz Cliff Matais, un dels organizaires del recampament. Matais es lo cap del Club de Motocicletas de Red Rum, un collectiu de motards indigènas que s'ofriguèt a dirigir fisicament los manifestants del luòc de començament de la marcha, davant lo Departament d’Interior dels Estats Units, fins al simbolic Lincoln Memorial.
 
Los manifestants s'amassèron davant lo departament de l’Interior per far una pregària a 9h del matin abans de començar la marcha. Las odors de grosèla, sàlvia e romanin flotavan dins l’aire. “Siatz conscients dels objèctes sagrats de las gents”, çò disián los organizaires als manifestants, en fasent un gèst devèrs los òmes e las femnas vestits de lors tengudas tradicionalas que portavan de tambors e d'instruments de lor pòble. Al bòrd de las bandeiròlas que reclamavan la proteccion de las tèrras e dels dreches indigènas, qualques manifestants portavan d'objèctes familials tant ancians coma la quita fondacion dels Estats Units. “Aquelas belòias d'argent son dels ans 1700”, çò disiá Keith Anderson, membre de la comunautat indigèna Nansemond de Virgínia, que senhalava los ornaments que portava sul còl. La marcha èra a l'encòp una crida a la justícia e als dreches umans e una celebracion de l'istòria e la cultura de cada individú.
 
La marcha recampèt d'activistas indigènas soslinhats, coma la figura radiofonica Jay Winter Nightwolf o Ashley Callingbull, la primièra canadenca a ganhar lo concors de Miss Univèrs.
 
“Donald Trump a declarat la guèrra a l’indian nòrd-american”, çò diguèt Nightwolf dins un discors ardent mentre qu'un grop d’adolescents amb de casquetas “Make America Great Again” (MAGA) se passejavan suls escalièrs del Lincoln Memorial. Lo discors de Nightwolf foguèt un remembre que, dins son primièr mes de carga, lo president Trump impausèt de plans per bastir lo controversiat oleoducte Dakòta Access, qu'èra estat refusat per son predecessor.
 
En mai d'aquò, los manifestants s'amassèron contra Trump amb de bandeiròlas coma “I a pas cap de mot en lenga o’odham per «mur»”, en referéncia a la comunautat indigèna que lor territòri risca d’èsser devesit pel mur frontalièr de Trump. Una autra bandeiròla disiá: “I a pas [de personas] illegalas dins una tèrra qu'es raubada”. E benlèu la pus penetranta de las criticas venguèt d’una femna que portava una vèsta de color verd oliva amb las paraulas “We will always care” (“Nos importarà totjorn”) escrichas amb de pintura blanca sul darrièr: una referéncia a la tristament coneguda vèsta de Melania Trump “I really don’t care” (“Vertadièrament m’impòrta pas”).
 
Donald Trump èra pas lo sol politician d’extrèma drecha dins las pensadas dels manifestants. D'autres afichavan de bandeiròlas que disián “Lo Mond sap çò que se passa en Brasil. Sètz pas solets. #StopBolsanaro”. Coma Trump, pendent los primièrs jorns de sa presidéncia, al començament d’ongan, Jair Bolsonaro signèt un òrdre executiu que prenguèt als indigènas brasilièrs l’autonomia sus lors tèrras.
 
Dempuèi los dreches environamentals e de las tèrras fins als milièrs de femnas indigènas desaparegudas als Estats Units e Canadà, la marcha recordèt que los pòbles indigènas avián los meteisses problèmas dins lo Mond entièr e que lor caliá bastir una solidaritat transnacionala.
 
“Avèm pas de lideratge simbolic”, çò diguèt S.A. Lawrence-Welch, coordinatritz dels rets socialas del Movement dels Pòbles Indigènas. “Las gents vòlon aver un nom darrièr quicòm. Mas se tracta de nosautres totes. L'idèa que nos cal diferenciar per aver una identitat es una partida del problèma”.
 
Segon Lawrence-Welch, las protèstas contra l’oleoducte Dakòta Access que s’estendèron per la tèrra dels lakotas a Ròcas Quilhadas foguèron una eveniment que ramentèt a las comunautats indigènas lor capacitat de bastir de solidaritats. Ròcas Quilhadas amassèt de comunautats indigènas pertot en America del Nòrd dins la pus granda accion nativa americana après l’ocupacion de 71 jorns facha pel Movement Indian American a Wounded Knee en 1973.
 
“A causa de coma s’acabèt tot aquò a Ròcas Quilhadas, es un espaci per nos garir e nos tornar amassar, e viure dins aquel poder e dins aquela resisténcia”, çò diguèt Tokata Iron Eyes, activista environamental de 15 ans, qu'assistiguèt a las doas protèstas, amb son paire, Chase Iron Eyes, qu'ajudèt a organizar la marcha.
 
Per Phyllis Young, un veteran activista dels dreches indigènas e membre de la Resèrva Indiana de Ròcas Quilhadas, la marcha foguèt tanben un remembre pel Congrès que començava, lo mai divèrs de l'istòria dels Estats Units. Demest sos membres i a Sharice Davids e Deb Haaland, doas de las primièras femnas nativas americanas elegidas pel Congrès. (Davids es tanben la primièra congressista lesbiana de Kansas.) Ambedoas foguèron de fermas partisanas de las protèstas a Ròcas Quilhadas.
 
“Sèm aicí perque venguèron a Ròcas Quilhadas per nos sosténer, e sèm ara a Capitol Hill per los sosténer”, çò diguèt Young. “Cap d'òme irange arbitrari[1] comandarà per mejan d'òrdres executius... Sèm aicí coma un nòu partenariat”.
 
 
 
 
Tekendra Parmar