Se tenguèt ièr la darrièra sesilha del jutjament contra los presonièrs politics independentistas catalans amb lo darrièr torn de paraula de cadun dels acusats. En seguida, lo jutge que presidís lo tribunal, Manuel Marchena, declarèt lo procès mes en deliberat. Ara, los sèt jutges devon analizar las pròvas e redigir una senténcia que s’espèra après l’estiu.
 
Lo tribunal a escotat 426 testimoniatges, a agachat de centenats de vidèos de doas datas clau: lo 20 de setembre, quand i aguèt una granda mobilizacion ciutadana mentre que la polícia espanhòla fasiá de perquisicions al sèti de las finanças de la Generalitat de Catalonha, e lo 1r d’octòbre, ont de violentas cargas policièras ensagèron, sens succès, d’empedir que mai de dos milions de catalans votèsson.
 
Lo procès contra los dotze elegits catalans —dont nòu son en preson preventiva— a durat 52 sesilhas long de quatre meses. Lo ministèri public, los avocats de l’estat e dos avocats del partit ultradrechista Vox qu’es partida civila mantenon la meteissa demanda de penas de preson per rebellion, sedicion e malversacion de fonzes del temps que las defensas demandan lor aquitament. Son acusats d’aver organizat un referendum d’independéncia lo 1r d’octòbre de 2017 e riscan de penas de fins a 25 ans de preson per Oriol Junqueras, 17 ans per Jordi Cuixart, Jordi Sànchez e Carme Forcadell, e 16 pels autres presonièrs. Pels acusats que son pas encarcerats preventivament, Meritxell Borràs, Carles Mundó e Santi Vila, se demanda 7 ans de preson.
 
 
Darrièrs discorses dels acusats
 
Los elegits catalans se mostrèron fièrs e convencuts de lors idèas, en afirmant que s’agissiá d’un jutjament politic. “Çò melhor per totes seriá tornar l’afar a la politica”, çò diguèt Oriol Junqueras.
 
“Sul banc dels acusats sèm pas dotze, mas mai de dos milions”, çò disiá Raül Romeva, que metiá en question la legitimitat del procès. “Uèi sèm nosautres, mas deman pòt  èsser qual que siá”, çò afirmèt.
 
Joaquim Forn remarquèt qu’aquel jutjament èra arribat “a causa de la malescasuda de la politica e coma puniment pel referendum”, e afirmèt que se lo condemnavan, “seriá a causa de [sas] idèas politicas”.
 
I aguèt de moments plens d’emocions, coma quand Jordi Turull mercegèt de lor sosten l’exterior de la preson o sa familha. En mai d’aquò, Turull diguèt net e clar: “Soi aicí perque ai pas renonciat a mon activitat politica”.
 
Moment d’emocion tanben de Jordi Sànchez, que contenguèt las lagremas quand soslinhava la dolor que l’estat li a causada. Sànchez se declarèt “victima d’una injustícia, d’una dolor causada pel poder de l’estat. Dins aquel sens, precisèt que “la preson causa de dolor al qu’es encarcerat, mas fa mai de mal a sa familha, a sos parents, a sos enfants...” E mai diguèt als jutges del tribunal qu’ara eles “an la responsabilitat d’agravar pas encara mai la crisi politica”
 
Josep Rull demandèt al tribunal: “Ss un jutjament sus las idèas o suls faches?”. En mai d’aquò, afortiguèt que “los fòrts fan de paches e los febles impausan; votar es pas una menaça”.
 
Carme Forcadell diguèt qu’èra tota persuadida que l’avián pas jutjada per sos actes mas per sa persona e per sa trajectòria politica. A mai, afirmèt que los quatre meses de jutjament “avián pas servit a res”.
 
Dolors Bassa volguèt precisar qu’èra absurde d’èsser acusada de “desobesissença”, car çò que faguèt es complir lo programa electoral qu’avián presentat en campanha. Al delà, assolidèt que las generacions que vendrián serián marcadas per la senténcia d’aquel jutjament.
 
Quant a Santi Vila, Meritxell Borràs e Carles Mundó, defendèron lor innocéncia e faguèron una crida al dialòg.
 
 
Jordi Cuixart: “O tornarem far”
 
De soslinhar lo discors del president d’Omnium Cultural, Jordi Cuixart. El defendèt lo drech de protestar e de luchar pel drech d’autodeterminacion dels pòbles. “Soi convencut qu’o tornarem far, pacificament e serenament”, çò diguèt. “Se la violéncia de la polícia venquèt pas los milièrs de personas lo 1r d’octòbre, qual pòt creire qu’una senténcia farà que los catalans quiten de luchar pel drech d’autodeterminacion?”
 
En mai d’aquò, Cuixart avertiguèt totes los ciutadans espanhòls que la qualitat democratica de l’estat èra estada mesa en question dins aquel procès, pr’amor que jutjan de dreches fondamentals e qu’aqueles dreches son los meteisses pels catalans o pels ciutadans d’endacòm mai. Per aquela rason, faguèt una crida a la mobilizacion permanenta per defendre lo drech de protestar.