Nos a quitats Rosina de Pèira, icòna de la nòva cançon occitana e maire del folk occitan, qu’ela l’introduguèt a partir del ric patrimòni tradicional qu'aviá eiretat de sos grands e qu'ela meteissa aviá completat en cercant en tota Occitània. Nascuda lo 3 de març de 1933, foguèt escaissada l’Umm-Kulthum occitana e recebèt dos còps lo grand prèmi internacional del disc de la prestigiosa Académie Charles Cros pels disques Cançons de femnas (1979) e Nadal Encara (1985).
 
Comencèt sa carrièra dins los ans 1970 en percorrent las revendicacions occitanistas de tot lo país. D’aquel temps, es lo poèma Folklore publicat sus la pocheta de son disc Se io sabiái volar, que son amic Maurici Andrieu aviá compausat per ela al moment qu’ela, sens qu’el o saupèsse, èra escandalosament detenguda per la polícia francesa. L’acusavan d’èsser simpatizanta del Comitat d’Accion Viticòla, l’organizacion de vinhairons lengadocians que revendiquèron de nombrosas accions violentas pendent las crisis que toquèron la viticultura dins los ans 1970.
 
Nascuda Rosina Saurina, prenguèt lo nom del luòc dich de son ostal de familha, Pèira, a Havars (Coserans), ont i a tengut fins al darrièr moment una jaça per aculhir d’òstes. Es aquí l’ostal que la vegèt créisser e ont passèt las darrièras annadas de sa vida, e ont a tanben organizat de recampaments de cantadors e musicians occitans coma Las Estivadas de Pèira o los rescontres de cornamussaires de tot lo país. Nòstre confraire Cedric Rosseu, grand amic de Rosina, nos explica qu’ela li respondiá, a cada còp qu’el l’encoratjava a far carrièra coma cantadora: “Mes Cedric, jo teni de jaças, cantaira... aquerò non ei cap un mestièr”.
 
“Lo cant es quauquarren que ven de dins”, çò nos contava ela en març passat quand l’anèrem vesitar. Alavetz nos precisèt qu’en 2010 quitèt de cantar e remembrava amb emocion lo temps que cantava, coma se tot aquò se foguèsse passat dins una autra vida. Comencèt de cantar sens formacion, e se faguèt acompanhar dins son viatge per sas filhas Martina e Clara, que vendrián de grandas musicianas.
 
Totun, en 2013 encara cantèt un darrièr còp per donar la relèva a la jove cantadora aranesa Alidé Sans. Las doas cantadoras faguèron un concèrt a l’Ostal d’Occitània de Tolosa e interpretèron ensems divèrsas cançons emblematicas dont “ “Es Caulets”, “Arièja, o mon país” e l’imne occitan.
 
Rosina comprenguèt pas jamai perqué li avián enebit de parlar occitan a l’escòla, e sa reaccion personala foguèt de cantar dins la lenga que totes parlavan a l’ostal.  Aürosament, “solament nos tustavan per nos hèr parlar francés, aué que nos aurén amiat au psicològ”, çò precisava.
 
Degun foguèt pas pus pagat per Revolum, l’ostal d’edicion de disques que fondèt. Lo primièr disc de Rosina foguèt produch amb l’argent de sos amics. Segon ela, en aqueles tempses caliá aver “un gran coratge” per metre en òbra quicòm atal.
 
En març passat; parlèrem en occitan, e mai nos confessèsse que fasiá longtemps que parlava pas pus la lenga. Una lenga, qu’ela aviá, totun defenduda amb tot son amor per una cultura qu’èra totjorn viva en cò sieu, un austèr ostal montanhòl ont de drapèls occitans cobrissián de mòbles tot plen de libres sul país e de pochetas de son primièr disc. Dins las cambras, i daissava als òstes de fuelhetons qu’explicavan cossí legir l’occitan. Son calinhaire Miguel l’ajudava a la gestion del sit e sonhava los legums e los polits tulipans de l’òrt.
 
Se remembrava de la repression qu’aviá patida per cantar. Nos contèt que quitament l’avián detenguda: èra acusada d’aver pausada una bomba quand son delicte pus grèu èra estat de cantar “Arièja, ò mon país”.
 
Tanben nos contèt qu’aviá pas jamai agut paur de la mòrt. Se sentiá vièlha e lassa, mas o teniá amb coratge e testarditge. Retirada dins son paradís particular, èra plena de patz e sentiá pas pus lo besonh de cantar. Partiguèt tot doçament dins la nuèch de dissabte a dimenge dins son som.
 
 
 
 
Zep Armentano
Ferriòl Macip