Es mòrta a Cracòvia Eva Mozes Kor, subreviventa d’Auschwitz ont patiguèt las experimentacions pretendudament medicalas del doctor Josef Mengele. Demorava als Estats Units mas la mòrt la susprenguèt lo 4 de julhet passat durant lo viatge annal que lo fasiá son organizacion de subrevivents de las experimentacions de Mengele dins los camps d’extermini nazis.
 
Nascuda en Romania en 1944, la menèron a Auschwitz amb sa familha. En arribar, Eva e sa sòrre bessona Miriam foguèron separadas e seleccionadas per las experimentacions de Mengele, car lo nomenat Angel de la Mòrt aviá una predileccion especiala pels bessons. Los autres membres de la familha foguèron tuats.
 
Mengele aviá fach d’experimentacions sus mai d’un milièr e mièg de bessons e ensajava de demostrar “la superioritat de la raça ariana” e d’aumentar lo taus de reproduccion dels pretenduts arians. Al moment de la liberacion del sit, lo 27 de genièr de 1945, l’armada sovietica trobèt solament 180 enfants vius amb los quals Mengele aviá fach d’experimentacions, dont Eva e Miriam.
 
Eva Kor a explicat maites còps çò que patiguèron aquí: “Tres còps per setmana nos extrasián de sang. Puèi nos injectavan de bacterias e divèrses produches quimics per veire cossí reagissiá nòstre còrs davant las infeccions e los antigèns”. Aqueles experiments rendèron los enfants malauts durant tota lor vida. Miriam moriguèt en 1993 a causa d’un cancèr provocat per las experimentacions medicalas patidas durant son enfància.
 
Eva se maridèt amb Michael Kor, un ciutadan estatsunidenc que tanben aviá subreviscut a l’olocaust, e lo parelh s’installèt als Estats Units. Aquí ela creèt l’organizacion CANDLES (Children of Auschwitz Nazi Deadly Lab Experiments Survivors) consagrada als enfants subrevivents de las experiéncias medicalas del camp d’Auschwitz, e arribèt de localizar 122 bessons que i aviá subreviscut.
 
 
Lo perdon
 
Eva Mozes Kor denoncièt tota sa vida las atrocitats comesas pels nazis e faguèt de conferéncias sus tota la planeta. Decidiguèt, ça que la, de los perdonar per “neutralizar” lo poder que podián aver sus sa vida. “E mai se totes los nazis èran condemnats a mòrt, ieu seriái totjorn una orfanèla, subreviventa d’experiéncias mostrosas per las qualas ai pagat un prètz fòrça naut”, çò diguèt.
 
En 2015, durant lo procès d’Oskar Gröning, lo comptable d’Auschwitz, ela lo saludèt e li toquèt la man. Eva èra dins la partida civila del procès, e demandèt que la comdemnacion a la preson foguèsse transformada en servici civic, jos forma de conferéncias donadas als pus joves.
 
Aquela meteissa annada, adoptèt Rainer Höss, un dels felens de Rudolf Höss, membre de l’SS e comandant màger del camp d’Auschwitz. Rainer Höss a romput amb lo passat nazi de sa familha e s’es engatjat dins lo dever de memòria.
 
En 2017, anoncièt publicament son perdon a Josef Mengele, dins un vidèo publicat sul sit de BuzFeed.
 
Lo documentari entitolat Forgiving Dr. Mengele (Perdonar lo Dr. Mengele) explica la vida d’Eva Mozes Kor.
 
De son costat, lo Comitat Internacional d’Auschwitz a plangut sa mòrt e a publicat un comunicat que ditz qu’ela “consagrèt sa vida a remembrar al Mond fins ont son capables d’arribar l’antisemitisme e l’òdi”.