Aver lo plaser de cantar amassa e de’s har enténer, shens estar forçadament un vielh o ua vielhòta: las cantèras marchan hòrt aqueth estiu capvath Gasconha. Petit memento

Au Mont, per l’obertura de las hèstas de la Magdalena, lo dimercs 17 de julhet au ser, la grana cantèra organizada per l’associacion deu cafè gascon deu Mont de Marçan qu’estó, dab un bon centenat de participants, ua petita escaduda. Sòci de l’ACPL (Associacion per la Cultura Populara dens las Lanas), lo Cafè Gascon, apitat per lo Paul Faury e quauques amics en çò deu restaurant cooperatiu La Petita Moleta, qu’a avut gran meriti de gausar portar –enfin– ua petita nòta vertadèrament occitana a las festivitats. N’èra pas gran causa, solide, mes la preséncia de la lenga nòsta, on que sii, es tostemps un combat a armas inegaus. D’autant mei que –es causa plan coneishuda– hòrta es la tendéncia a l’espanholizacion, pr’amor que superejan las corridas de toros dens l’imatge e la comunicacion de la Magdalena (o de las hèstas de Baiona e de Dacs). Qu’i a quitament ua procession capvath lo centre vila, seguida per elejuts, notables a la coda li sèga e ua parelh de mulas, que travèrsa la ciutat, de la glèisa de la dita Magdalena dinc a las arenas deu Plumaçon. Imitacion de la passejada de la Macarena sevilhana sus las arribas de Dosa, lhevat la pietadosa fervor andalosa...
 
Devath la direccion de Martin Lassouque, qu’an donc cantat en lenga d’òc.  Lo Se canti per començar, entà que los qui èran vienuts d’un chic pertot, posquèssin atacar de bon còr. Ua anecdòta au passatge: duas daunas de París qu’èran sus la plaça de la mairetat per escotar, ce dishóren, “les chants basques”… Que’m caló lavetz viste hèit har pròva de pedagogia e explicar en tres o quate frasas que lo gascon es cosin, benlèu un chic cosin de l’euskara, mes qu’es un dialècte occitan. Puish que seguí, dab un bèth estrambòrd, tot lo programa previst de cantas gasconas plan coneishudas: Los Picatarròcs, imne a la glòria deus bordilhèrs deu Baish Ador en susmauta en 1919-1920, La Sobirana, Los Tilholèrs, cançon deus naulèrs d’Ador, L’Estaca, dens l’arrevirada de Gilabèrt Narioo, e l’Imne landés compausat, bèth temps a, per Miquèu Gieure per l’Associacion deus Landés… de París. Shens oblidar los navèths tubes deus increbables Nadau: Las Lanas, L’Immortèla, Morlana e L’Encantada. Aquesta, las bandas que la coneishen de còr mes, malaja! quan, a mijorn, per l’obertura oficiau de las hèstas au medish endret, la celèbra melodia estó jogada, pas digun au balcon de l’ostau de vila o sus la plaça per entonar au mensh l’arrepic. Qu’es atau, brave monde!
 
La formula de la cantèra que platz. Aqueth estiu, d’autas que van seguir, aumensh en Gasconha. Per exemple a Soston, lo dissabte 27 /07 (19h30) dens l'encastre deu hestenau internacionau de la boha, gavidat peu bohaire landés Yan Cozian, fondador deu departament de musica tradicionau deu Conservatòri de Musica de las Lanas. Estatufiats a quauques pas deu centre vila, Mitterrand e lo son can qu’i prestaràn benlèu –qui ac sap ?– ua aurelha atentiva e estonada…
 
De mei, abans Dacs (14/08) e PèiraHorada (31/08), qu’i a tres cantèras previstas au parat de las hèstas de Baiona. Que son organizadas a l’estanquet montat per l’Acadèmia Gascona de Baiona-Ador (barri Sent Esperit, 4 Carrèra deu Molin). Atau, se las nòstas parisianas deu Mont van dens la ciutat deu Rei Leon, que poderàn har mélher la diferéncia entre basc e gascon. Lo dissabte 27/07 (duas cantèras a 12h e 19h), los Chancaires de Sent Pè de Leren qu’i participaràn, e lo dimenge 28, abans la cantèra (20h), la joena cantaira Coralia Nazabal, interpretarà beròias melodias e tèxtes gascons (notadament poesias de Miquèu Baris).
 
 
 
 
Joan Jacmes Fénié