Lo pel long, de traches marcats amb una cisalha e una barba densa que dissimula pas una cara trista. Behrouz Boochani es un escrivan de succès, mas aquò li servís pas a res. Pòt pas cambiar la reputacion ni los prèmis per çò que desira mai: la libertat. Es pas un recors estetic o idealista. Fa sièis ans que viu encarcerat dins l’illa de Manus (Papoa-Nòva Guinèa), un dels divèrses limbes tropicals ont Austràlia abandona los migrants qu’ensajan d’arribar a sas còstas amb d’embarcacions de fortuna.
 
Boochani escriguèt sa biografia, Pas d’autre amic que las montanhas, en vesent la mar darrièr los grilhatges d’una gàbia. Toquèt pas un papièr ni un estilo. Son esplech d’expression èra un telefòn mobil. Las mai de 400 paginas del libre foguèron redigidas en messatges de Whatsapp. De l’autre costat i aviá Omid Tofighian, que foguèt encargat de traduire en anglés lo tèxt farsi.
 
Nascut a Ilam, la tresena vila del Curdistan Oriental, Boochani se trobava en plena guèrra entre Iraq e Iran. La violéncia e la tragèdia son una combinacion escura que l’a totjorn perseguit. Quand èra enfant, vegèt cossí lo conflicte destrusiá sa tèrra e cossí aquò consumissiá sos abitants. Pus tard, quand fasiá lo jornalista a Teheran, foguèt la buta de la tirania iraniana. Se voliá subreviure, aviá sonque una opcion, desaparéisser.
 
E comencèt aital un exili que lo menèt fins al sud-èst asiatic, d’ont voliá far lo saut fins a Austràlia. Dispausat a riscar sa vida, s’embarquèt dins una nau de fortuna en Indonesia amb d’autres demandaires d’asil. Lo primièr viatge foguèt falhit. E lo segond, tanben. La barca foguèt interceptada per la marina australiana. Boochani foguèt detengut e menat a l’illa Christmas. Reüssiguèt a intrar en territòri australian, mas manotat e d’un biais efemèr.
 
«Quand arribèri dins l’illa Christmas, un agent d’immigracion m’apelèt dins son burèu e me diguèt que m’exiliarián dins l’illa de Manus, un luòc al mièg de l’ocean Pacific. Li diguèri qu’èri un escrivan, mas el comencèt de rire e ordenèt als gardians que m’exilièsson a Manus. Ai servat aquel imatge dins mon cap pendent d’annadas, quitament mentre qu’escriviái mon roman. Foguèt un acte d’umiliacion»
 
Sa biografia es estada lausada per la critica per sa qualitat literària —Boochani entremescla la pròsa e la poesia dins lo raconte— mas tanben perque es un testimoniatge que remet en causa los fondaments d’una de las principalas democracias occidentalas. Lo libre es la forma materiala d’un crit desesperat contra lo sistèma. Un crit a la sensibilitat de quin èsser que siá que se faga sonar uman.
 
A cada pagina, Boochani descriu un autentic infèrn. Un centre de detencion amb de condicions entièrament malsanas, e ont las violacions dels dreches umans son lo quotidian. De vexacions de part dels gàrdias, de violéncia, de rambalhs… descriu quitament la mòrt de maites companhs. Pas d’amics, mas las montanhas es una autobiografia, mas conten de bocins de las istòrias de milièrs de victimas de las politicas migratòrias actualas.
 
Boochani a recebut de prèmis de tota mena per son libre, dont lo Victorian Prize for Literature, lo melhor pagat d’Austràlia. Dins son discors, enregistrat en vidèo, metèt en evidéncia que son relat es collectiu: “Aqueste prèmi es una victòria. Es una victòria contra lo sistèma que nos a jamai reconeguts coma d’èssers umans. Es una victòria contra lo sistèma que nos a reduches a de numèros. Es un moment fòrça polit. Regaudissèm-nos del poder de la literatura”.
 
 
 
 
Oriol Bäbler
Article publicat originàriament en catalan sus VilaWeb
 
 
 
 

---

BOOCHANI, Behrouz. No friend but the mountains. Pan Macmillan Australia, 2019, 416 paginas