La jove activista environamentalista suedesa Greta Thunberg, icòna de la lucha contra lo cambiament climatic, a reprochat als lidèrs mondials lor passivitat e los a acusats de nos aver menats “al començament d'un escantiment de massa”. O diguèt diluns dins son intervencion a la reünion pel clima de las Nacions Unidas.
 
“Sèm al començament d'un escantiment de massa e parlatz solament d'argent e de contes de fadas sus una creissença economica eternala”, çò reprochèt Thunberg en getant de lagremas. “Cossí gausatz?”, çò demandava, “Los joves començam de comprene vòstra traïson”, çò assegurèt. “Avètz raubat mos sòmis e mon enfànça  amb vòstres mots vuèges”. A mai, la jove activista de 16 ans remarquèt que podiam encara corregir la direccion e avertiguèt: “Se decidissètz de vos mancar envèrs nosautres, o vos perdonarem pas jamai”.
 
Greta Thunberg entamenèt fa un an una tièra de protèstas cada divendres davant lo parlament suedés, amb la tòca que los dirigents mondials escotèsson las proposicions dels joves fàcia a l’escalfament climatic. Puèi, d’adolescents d’autres païses coma Belgica, Àustria, Alemanha o lo Reialme Unit comencèron d’o far tanben. Ara, Thunberg a interromput sos estudis per prene un an sabatic. Après sa participacion a la reünion pel clima a Nòva York, vesitarà Canadà, Mexic e Chile, ont en decembre participarà a una cima sus l’urgéncia climatica.
 
Tostemps acompanhada de son paire, Thunberg arribèt sul continent american per mejan d’una nau ecologica del monegasc Pierre Casiraghi, que tanben l'acompanhava. Èra partida del pòrt de Plymouth (Anglatèrra) lo 14 d’agost passat e refusèt de viatjar en avion per evitar d’emissions polluentas.
 

 
 
Las cinc annadas pus caudas de l’istòria
 
La reünion de l'ÒNU comencèt amb la publicacion d'un rapòrt entitolat Unitsdinslasciéncia, que confirma que las darrièras cinc annadas son estadas las pus caudas de l'istòria de l'umanitat. Segon lo rapòrt, las emissions de gases d'efièch de sèrra an aumentat d’un 20% e encara contunharàn de créisser dins los dètz ans avenidors.
 
 
Optimisme dels lidèrs mondials
 
Per contra, los caps mondials se mostrèron optimistas. Lo president de França, Emmanuel Macron, la cancelièra alemanda, Angela Merkel, e quitament lo primièr ministre d'Índia, Narenda Modri, prononcièron de discorses positius e se vantèron de las bonas accions de lors païses.
 
Macron insistiguèt sus l'Acòrdi de París de 2015 e diguèt que lo caliá manténer. A mai, assegurèt que Russia aviá ratificat aqueles acòrdis e se'n regaudiguèt. Quant a ela, Merkel soslinhèt qu'Alemanha aviá investit 4 miliards d'èuros per luchar contra lo cambiament climatic. De son caire, Modi assegurèt que la transicion energetica d'Índia seriá rapida puèi qu’aumenta sa produccion d'electricitat amb d'energias renovelablas.
 
Aparicion inesperada de Trump
 
La participacion del president dels Estats Units, Donald Trump, èra pas prevista; aviá dich qu'èra “fòrça ocupat” e qu’i assistiriá pas. Pasmens, Trump apareguèt e ocupèt son sèti dins la sala.
 
Los Estats Units se retirèron de l’Acòrdi de París de 2015. Aquela decision, presa per Trump, a daissat los Estats Units al marge del consens mondial, amb Nicaragua e Siria, que son los dos sols païses qu’avián pas signat l’acòrdi environamental. La diferéncia es que los Estats Units son, après China, lo país qu’emet mai de gases amb efièch de sèrra (lo 18% del total mondial), mentre que las emissions de Nicaragua e de Siria ensems ne representan solament lo 0,24%.
 
 
L'Acòrdi de París de 2015
 
La Cima del Clima de l’ÒNU (CÒP21), tenguda a París en 2015, obtenguèt lo primièr pache de l’istòria contra lo cambiament climatic. Acceptat per 195 païses, aquel acòrdi fixa un limit a las emissions de gases d’efièch de sèrra e establís un sistèma de finançament per que los païses amb mens de ressorsas se pòscan adaptar als efièches del cambiament climatic. Un autre dels ponches principals del pache es l’engatjament de totas las economias mondialas d’evitar que la temperatura de la planeta puège mai que de 2 grases Cèlsius e de far un esfòrç per la limitar a 1,5 gra.