Lo Conselh d’Euròpa a dobèrt una enquista per determinar cossí Espanha e Turquia se servisson de la justícia contra los elegits catalans e curds, respectivament. Lo Comitat dels Afars Legals e Dreches Umans de l’Assemblada Parlamentària del Conselh d’Euròpa a aprovat un primièr document de trabalh que marca lo començament d’una procedura que se pòt acabar amb un vòte a l’assemblada del Conselh d’Euròpa.
 
Al començament d’ongan, una vintena de membres de l’assemblada, de divèrses païses e grops parlamentaris, dont de socialistas, del grop popular, de liberals e de verds, exprimiguèron lor chepic “pel creissent nombre de politicians nacionals, regionals e locals acusats per las declaracions efectuadas dins l’exercici de lor mandat, en particular en Espanha e en Turquia”. Amb aquel rapòrt, aprovat dimars passat, s’es mes en plaça lo fondament de l'enquista, qu'implicarà lo mandadís de raportaires en Espanha e en Turquia.
 
Lo raportaire d’aqueste primièr document de trabalh, lo socialista leton Boriss Cilevičs, expausa un molon de cases qu'en Turquia e en Espanha an implicat de violacions dels dreches fondamentals coma la libertat d’expression, de discors politic dissident e de mesa en question del poder e de l’statu quo. Dins lo cas de la persecucion politica contra los independentistas catalans, fa, abans tot, mençondels represalhats, valent a dire lo govèrn, lo president, la presidenta del parlament e de membres del burèu del parlament, de desenats de nauts responsables del govèrn e unes sèt cents cònsols màgers. En seguida, detalha los faches de la davalada de 2017, marcats per la repression policièra del 1r d’octòbre a l’ocasion del referendum e per la repression judiciària dels qu’an fach venir possible aquel referendum. Cilevičs met en question l’acusacion de rebellion, perque i aguèt pas cap de violéncia de part de las gents que i participèron. “Coma o poguèron verificar fòrça observaires, las manifestacions massissas que i aviá a l’entorn del referendum foguèron pacificas. Los vidèos largament difusats son cèrtament esglasiants”. A mai, precisa l’usatge de las matracas, del gas lacrimogèn e de las balas de goma per la polícia. E soslinha que lo ministèri public e la Cort Suprèma espanhòla “adoptèron una innovanta interpretacion de la condicion de la violéncia pel crime de rebellion”: «violéncia sens violéncia» o «violéncia sens sang»”.
 
Ditz lo raportaire que, a son avís, aquela interpretacion de la nocion de violéncia constituís una interpretacion tant imprevisibla de la lei que pòt constituir una violacion de l'Acòrdi Europèu dels Dreches Umans. E aquò se passa tanben amb la violacion de la libertat de participar a una manifestacion pacificament. En mai d’aquò, fonda sa critica sus la resolucion de la cort alemanda de justícia de Slesvig-Holstein que refusèt l’extradicion de Carles Puigdemont devèrs Espanha, perque lo tribunal alemand “basèt sa decision sul fach que las autoritats espanhòlas demostrèron pas que i aguèsse cap de sòrta de violéncia que s’i poguèsse atribuir”.
 
E mai lo rapòrt met en question la neutralitat dels tribunals espanhòls dins lors acusacions contra los independentistas catalans, per l’usatge injust de la preson preventiva, e per las denóncias de violacions del drech de defensa. Lo document mençona fòrça d’aquelas denóncias, dont la del grop de trabalh de las detencions arbitràrias de l’ÒNU, qu'exigiguèt la liberacion de totes los presonièrs politics. Dins las conclusions se demanda se “l’exercici d’un drech constitucional pòt èsser considerat coma un crime, pel qual son punits amb de longas penas de preson coma las que son estadas demandadas pels politicians catalans en Espanha.”
 
Boriss Cilevičs assegura dins son rapòrt que demandarà de vesitar Madrid e Barcelona per amassar mai de material e atal poder far un rapòrt definitiu que poiriá èsser votat a l’Assemblada Parlamentària del Conselh d’Euròpa.