Actualitats
Los partits chilens an pachat un procès constituent que començarà amb un referendum en abril
La nòva Constitucion abolirà la dicha Lei Pinochet, aprovada en plena dictatura militara
Los partits politics del govèrn e de l’oposicion de Chile, franc del Partit Comunista (PC), son arribats a un acòrdi istoric per començar un procès constituent inedit, en responsa a un mes de protèstas contra las inegalitats socialas dins aquel país american.
L’acòrdi l’an nomenat “per la patz sociala e la nòva Constitucion” e es basat sus dotze arguments que formulan una draia tota nòva en Chile per elaborar una Carta Magna.
Lo procès començarà en abril amb un plebiscit ont los chilens respondràn a doas questions: “Volètz una nòva Constitucion?” E, en cas de responsa positiva, “Quina sòrta d’organ deuriá redigir la nòva Constitucion?”.
Per aquesta segonda question, se prepausa doas possibilitats: una Convencion Constitucionala, que serà formada de cent per cent de ciutadans elegits amb aquela tòca, o ben una Convencion Mixta Constitucionala, que la mitat dels membres ne serián de parlamentaris. Los membres serián elegits en octòbre del 2020, al meteis moment que las eleccions regionalas e municipalas, amb un sistèma de sufragi universal.
L’organ constituent aurà per sola tòca de redigir la Constitucion, e se dissolverà quand aurà acabat son prètzfach. Lo tèrme ne serà de nòu meses, perlongables a tres meses de mai, e lo borrolhon se deurà sometre a referendum abans seissanta jorns. Alavetz lo vòte serà obligatòri.
La nòva Constitucion abolirà enfin l’actuala, facha en 1980 en plena dictatura militara, e qu’es coneguda coma la Lei Pinochet.
L’acòrdi l’an nomenat “per la patz sociala e la nòva Constitucion” e es basat sus dotze arguments que formulan una draia tota nòva en Chile per elaborar una Carta Magna.
Lo procès començarà en abril amb un plebiscit ont los chilens respondràn a doas questions: “Volètz una nòva Constitucion?” E, en cas de responsa positiva, “Quina sòrta d’organ deuriá redigir la nòva Constitucion?”.
Per aquesta segonda question, se prepausa doas possibilitats: una Convencion Constitucionala, que serà formada de cent per cent de ciutadans elegits amb aquela tòca, o ben una Convencion Mixta Constitucionala, que la mitat dels membres ne serián de parlamentaris. Los membres serián elegits en octòbre del 2020, al meteis moment que las eleccions regionalas e municipalas, amb un sistèma de sufragi universal.
L’organ constituent aurà per sola tòca de redigir la Constitucion, e se dissolverà quand aurà acabat son prètzfach. Lo tèrme ne serà de nòu meses, perlongables a tres meses de mai, e lo borrolhon se deurà sometre a referendum abans seissanta jorns. Alavetz lo vòte serà obligatòri.
La nòva Constitucion abolirà enfin l’actuala, facha en 1980 en plena dictatura militara, e qu’es coneguda coma la Lei Pinochet.
Articles relacionats
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Se podètz legir la lenga castelhana, alara poiriatz trobar lo sedicent "Accòrdi per la patz sociala e la Nòva Constitucion" aicí e compréner perqué los chilencs non sèm pas contents e avèm dobtes: https://www.eldesconcierto.cl/2019/11/15/una-constitucion-desde-cero-el-acuerdo-historico-de-la-clase-politica-para-dar-salida-a-la-crisis/
La declaracion del Partit Comunista de Chile amb autres partits del Front Ample (castelhan: Frente Amplio) del perqué non signeron pas l"Accòrdi": http://pcchile.cl/2019/11/14/declaracion-publica-ante-propuesta-para-llegar-a-un-acuerdo-entre-la-oposicion-y-el-gobierno-por-nueva-constitucion/
Lo PC non foguèt pas invitat a las negociacions entre los partits de la drecha e la anciana coalicion de partits socialdemocratas (de la tresena via) e democrestians "Concertación" (Partit Per la Democracia [social-liberal coma En Marche], PR [socialdemocrata], DC [democrestian] e lo Partit Socialista [qu'es coma lo PS francés]), que governèt Chile neoliberalament 24 annadas (1990-2010 e 2014-2018), en mai tres partits del Front Ample (Revolucion Democratica [socialdemocrata/socialista], Comuns [autonomisme] e lo Partit Liberal [social-liberalisme]).
#3 Mercés plan per aquestas precisions, que confirman çò de qué me dobtavi. De tot còr amb vosautres.
#2 Los chilencs encara non sabèm cossí serà la nova Constitution. L'accordi nos a pas agradat e los detalhs encara son desconeguts, perque los parlamentaris devon dictar la lei de refòrma de la Constitucion de Pinochet e sabèm ben que els non legiferisson pas al benefici del pòble (i a fòrça corrupcion empresariala dins la politica chilenca).
La drecha chilenca a deja començat sa campanha en defensa del neoliberalisme: cambiar la Constitucion per cambiar nonrés.
Pensi que lo capitalisme chilenc devendrà un capitalisme amb forta preséncia de l'Estat (desvelopamentista; "desarrollista" en castelhan) e Estat del Benestar. Encara l'idèa socialista o una societat non capitalista es minoritària (mas fòrta) e lo fracàs del govèrn de Maduro en Veneçuèla a pas ajudat (l'usatge per la drecha del fantauma veneçolan ajudèt a ganhar las eleccions presidencialas 2017 a Piñera).
Ricardo Lagos e Michelle Bachelet faguèron un govèrn coma Jospin o Hollande del tipe "tresena via". Lo PC signèt pas l'accordi, perque non foguèt invitat e autres partits del Front Ample (castelhan Frente Amplio, coalicion de partits d'esquèrra) volguèron pas signar, perque l'accordi representava pas las peticions del pòble mobilisat.
#1 Cossí una constitucion, per tant nòva que siá, que non seriá clarament anticapitalista, poiriá efectivament reglar lo problèma insofribla de las inegalitats dessenadas impausada pel neoliberalisme de l'escòla maldita de Chicago, d'en primèr al Chile, tre 1973, per la dictatura ajudada per la CIA, e après impausada al mond sancèr fins a nosautres Europèus, a la Grècia particularament ?
E me demandi seriosament se serà anticapitalista aquela nòva constitucion, dins la mesura que "Los partits politics del govèrn e de l’oposicion de Chile, franc del Partit Comunista (PC)". Car enfin, perqué "franc del PC", se que non perque demorarà procapitalista. E se demòra procapitalista, qué poirà ben aver de nòu ? Farà de socialisme coma Jospin, coma Hollande, coma Valls, coma Sànchez, coma lo PASOK grèc ! Coneissèm ja aquela musica ! Espèri que los chilians non s'i daissaràn colhonar eles tanben…
L'accòrdi encara non a daissat pas satisfach las expectativas de los chilencs, perque incorpora pas las organizacions socialas e los pòbles natius dins lo procès. En mai, la Convencion Constitucionala (la drecha non voliá la nomenar Assemblada Constituenta) es pas sobeirana, segon l'accòrdi i aurà un quorum de 2/3 que degun sap quina significacion n'a. Encara i a nombrosas questions non resolgudas e lo pòble se fisa pas de los politics. La contestacion sociala demora e demorarà fins al final del neoliberalisme. Las violacions a los drechs de l'òme s'an aturat pas e encara avèm pas justícia.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari