Lo Consòrci Internacional dels Jornalistas d’Investigacion (ICIJ, segon sa sigla en anglés), qu’en 2016 publiquèt los nomenats Papièrs de Panamà, ven ara de revelar un grèu panorama de repression de las minoritats dins la dicha Region Autonòma Oigora de Xinjiang. Lo rapòrt de l’ICIJ, sonat China Cables, parla de susvelhança massissa amb intelligéncia artificiala, de detencions preventivas e de camps d’internament apelats “centres d’educacion”.
 
 
“Centres d’educacion” e de “transformacion ideologica”
 
Dins aquel rapòrt, l’ICIJ publica qualques documents intèrnes de l’administracion chinesa que son esglasiants. Lo primièr li dison “Telegrama” e es un manual de 9 paginas datat de novembre de 2017. Conten un vintenat de mesuras per gerir los camps d’internament d’oigors e d’autras minoritats.
 
Lo document explica al detalh cossí tractar los detenguts e cossí manténer en secret l’existéncia dels “centres d’educacion”, e mai establís un sistèma de puniments e de prèmis pels intèrnes. Los intèrnes d’aqueles “centres d’educacion” son apelats “estudiants” e son avalorats en foncion de lors “transformacion ideologica, estudi, entraïnament e acceptacion de la disciplina”.
 
Lo temps minimal de sojorn en aqueles camps es d'un an, mas los documents qu’a revelat l’ICIJ mòstran que qualques “estudiants” i serián estats mens de temps. Sortisson tanlèu “diplomats”.
 
Segon aqueles documents, i auriá 94 camps. De son caire, l’ÒNU parla d’un milion d’intèrnes, mai que mai d’oigors mas tanben d’autras minoritats.
 
Aquel document foguèt aprovat pel vicesecretari general del Partit Comunista en Xinjuang qu’es lo responsable màger de la seguretat de la region. Son successor que ten ara la carga a pas volgut respondre a las questions de l’ICIJ.
 
 
Collectatge de donadas per decidir las detencions
 
Dins son rapòrt, l’ICIJ a tanben publicats quatre autres documents que los nomenan “bulletins”. Aqueles bulletins explican lo foncionament de la susvelhança massissa e las politicas predictivas. Aqueles darrièrs documents los aviá ja publicats l’an passat l’organizacion umanitària Human Rights Watch.
 
Aqueles “bulletins” se distribuissián a la polícia e als foncionaris del partit encargats de la seguretat dins la region.
 
La susvelhança e lo collectatge de donadas de tota sòrta suls ciutadans se fa a partir de perquisicions sens cap d’òrdre judiciari, e tanben amb de camèras amb sistèma de reconeissença faciala installadas per carrièras e tanben, entre d’autres metòdes, per mejan de las aplicacions que los ciutadans an installadas sus lors telefòns mobils.
 
Es atal que los servicis d'intelligéncia chineses susvelhan al detalh la vida vidanta dels ciutadans de Xinjiang: sabon qual va a la mosqueta, e quantes còps, e qual parla amb qual per carrièras. A partir d’aquelas informacions las autoritats establisson de categorias de ciutadans e ne decidisson las detencions.
 
 
Acusacions d’òdi etnic per èsser religiós
 
En mai d’aquò, l’ICIJ a obtengut lo document d’una senténcia judiciària contra un ciutadan oigor acusat d’incitar a “l’òdi etnic” e d’aver “de pensadas extremistas”. La senténcia se basa sul testimoniatge dels companhs del trabalh que l’acusat lor aviá pregat de blasfemar pas e ni d’agachar de pornografia.
 
 
Lo govèrn chinés o rebuta
 
De son caire, lo govèrn de China a respondut per mejan de son ambaissada a Londres amb un comunicat ont assegura que los documents publicats per l’ICIJ son falses.
 
Quants als camps, lo comunicat ditz que son pas que de “centres d’educacion vocacionala e d’entraïnament establits per la prevencion del terrorisme”.
 
 
D’episòdis de violéncia
 
Los oigors son un pòble originari de la region que parlan una lenga turquesa e practican l’islam sunnita. Aquí, la convivéncia entre los oigors e los hans, qu’es l’etnia dominanta en China, es pas totjorn aisida. En 2009, i aguèt mai d’una revòlta populara que finiguèron amb la mòrt de 200 personas, dont la majoritat èran hans. En mai d’aquò, tanben i aguèt una creissença de l’inseguretat en fòrça luòcs oigors. Despuèi alara i a agut divèrses episodis de violéncia dins de vilas oasis de Xinjiang, e lo govèrn regional esita pas a confirmar l’origina d’aquelas accions fachas per d’extremistas religioses o tanben separatistas oigors.
 
 

 
 

A Uighur businessman in Istanbul Asks CCP :where are my five children ?
住在土耳其伊斯坦布尔的维吾尔商人亚森江呐喊：中共：告诉我！我的五个孩子在哪里？
İstanbul'da yaşıyan Uygur iş adamı Yasinjan Çin hükümetine soriyor :Ey Cin:beş çocukum nerde ?
@UighurT@hrw@metoouyghur pic.twitter.com/AZdi9ad2b6

— Tahir imin (@Uighurian) February 22, 2019