Lo coronavirus es sus las primièras paginas dels mèdias de pertot. Se parla fòrça del nombre d’infectats e de las mòrts qu’a causadas, se parla de confinaments, de barrar de frontièras, de contrarotlar los desplaçaments... mas se respond pas pro a cèrtas questions que nos inquietan: cossí se contamina? quant de mond son garits? quins perilhs implica? quina es son origina? Dins aqueste article volèm respondre a aquelas questions, a partir del rapòrt que n’a fach Vilaweb.

Segon las donadas de ièr dimars, aquel virus, fins ara desconegut, aviá causat la mòrt de 2682 personas dins 34 païses. L’Organizacion Mondiala de la Santat (OMS) avertís qu’es de mai en mai complicat de conténer lo virus a causa de las contagions en defòra de China.
 
 
Lo coronavirus, qu’es aquò?
 
Es un virus de la meteissa familha que la sindròme respiratòria aguda sevèra (SRAS) e lo coronavirus  de la sindròme respiratòria de l’Orient Mejan (MERS-COV), de malautiás que se transmeton d’animals a umans, mas que se pòdon pereu transmetre entre umans. Li dison coronavirus per la forma del patogèn e afèctan lo sistèma respiratòri, principalament los palmons.

 

Los primièrs cases apareguèron en decembre, en plena epòca de gripa, quand a Wuhan, una vila d’onze milions d’abitants, comencèron d’arribar dins los espitals maitas personas afectadas per una pneumonia. Se detectèt que totes trabalhavan o vesitavan sovent lo mercat de Wuhan de carn e cauquilhum.
 
Per ara, se sap pas quina es l’origina de l’infeccion, mas qualques cercaires creson que poiriá venir d’animals infectats, coma se passèt amb la SRAS e lo MERS-CoV . Los primièrs estudis suggerissián que lo poirián portar d’animals coma las genetas e los gals. Ça que la, ara sembla que l’origina del virus poiriá èsser los pangolins.
 
Dins de recèrcas precedentas s’èra verificat que la SRAS èra estada transmesa als umans per de civetas en China en 2009 e que lo MERS-CoV l’avian transmés de dromadaris als umans en Arabia Saudita en 2012. I a d’autres coronavirus coneguts que circulan entre d’autres animals qu’an pas encara infectat cap d’uman.
 
 
Quant d’afectats i a a l’ora d’ara?
 
Segon las donadas d’aqueste dimars passat, 25 de febrièr, de matin, i auriá almens 79 550 personas infectadas confirmadas dont 2628 personas son mòrtas. La majoritat dels infectats, 77 150, son en China dont 25 007 son garidas. Dins la rèsta del Mond, i a de cases confirmats dins 34 estats, dont la majoritat de personas qu’èran anadas a Wuhan, l’origina de la malautiá.
 
 

Un taus de mortalitat fòrça bas
 
De soslinhar qu’aqueste nòu virus que se’n parla tant dins los mèdias es fòrça contagiós, mas que son taus de mortalitat es fòrça bas e l’80% dels cases son leugièrs. Segon l’Organizacion Mondiala de la Santat (OMS), lo 13,8% de las infeccions son classadas coma grèvas e solament lo 4,7% son criticas.
 
 
Cossí se compta los infectats?
 
La deteccion de l’infeccion s’efectua amb de tèstes d’acids nucleïcs. Ça que la, lo 13 de febrièr, lo govèrn chinés anoncièt un cambiament de metòde, en comptant tanben los cases de la província d’Hubei qu’èran estats diagnosticats amb una radiografia dels palmons. Aquò entraïnèt mai de cases. Una setmana pus tard, las autoritats chinesas an tornat al metòde ancian per facilitar una comparason mai eficaça de las chifras. Es, doncas, un comptatge restrictiu e lo nombre d’afectats poiriá èsser mai naut.
 
A mai, los expèrts an manifestat de dobtes suls tèstes de deteccion e dison que supèran pas lo 50% de fisabilitat, quitament pas dins los espitals mai reputats. China a explicat que cercava de tèstes mai adaptats. I a divèrses cases de personas que dins un primièr moment an mostrat un resultat del coronavirus negatiu mas, pus tard, positiu. Aquò poiriá significar que la carga virala auriá aumentat. Vaquí una dificultat que se pausa als contraròtles dels viatjaires que tornan dels païses mai afectats.
 
Qu’es una urgéncia internacionala?
 
L’OMS a declarat l’urgéncia de santat publica d’interès internacional, una mesura que solament s’es presa cinc còps. Se declara quand una malautiá “grèva, sobda, inabituala o inesperada” a d’implicacions per la salut publica al delà de l’estat afectat; e pòt requerir una accion internacionala immediata.
 
 
Quins simptòmas presenta e cossí se transmet?
 
Los simptòmas mai comuns comprenon de fèbre, de dificultats per respirar, de tos e un malèsser general. Dins los cases mai grèus, l’infeccion pòt causar una pneumonia, una insufiséncia renala e d’autras complicacions. Se calcula que i a un 20% dels pacients infectats pel nòu coronavirus qu’an de simptòmas grèus. Mas los qu’an ja de problèmas de santat, coma d’asma, de diabète e de malautiás cardiovascularas, son mai vulnerables.
 
Lo virus se tròba pas dins l’aire, mas se transmet per de gotas de saliva o de mucositats expulsadas a l’ora de tossir o d’esternudar. Es per aquela rason qu’es conselhat de seguir qualques mesuras generalas de proteccion individualas fàcia a las malautiás respiratòrias:
   
 
Cal portar una masca coma prevencion?
 
Emplegar una masca pòt ajudar a limitar la propagacion de qualques malautiás respiratòrias. Totun, aquò garentís pas que se contracten pas d’infeccions, e o cal combinar amb d’autras mesuras de prevencion, particularament, se lavar las mans.
 
L’OMS aconselha l’usatge racional de las mascas per n’evitar lo degalhatge e un usatge indegut. Aquò vòl dire que se recomanda d’emplegar la masca davant una persona que presente de simptòmas respiratòris (de tos o d’esternudaments), o ben de la quala se sospièche qu’a una infeccion amb de simptòmas leugièr, e encara davant lo mond que suènhan de personas infectadas pel coronavirus.
 


Cal sospechar d’una infeccion de coronavirus se la persona en question es anada dins una zòna China ont s’es constatat la preséncia de coronavirus o ben s’a agut un contacte pròche amb qualqu’un que ven de China e que presenta de simptòmas respiratòris.
 
 
Se los cans e los gats pòdon transmetre lo coronavirus o s’infectar?
 
Se vei sovent d’animals de companhiá, coma los cans e los gats, amb de mascas. A l’ora d’ara i a pas de pròvas que se’n pòscan s’infectar o qu’ajan propagat lo coronavirus e, doncas, se recomanda pas, en cap de cas, de metre de mascas a las bèstias.
 
Per contra, l’OMS ramenta qu’es totjorn recomandable de se lavar las mans amb d’aiga e de sabon après un contacte amb d’animals.
 
 
Que me cal far se soi estat en China fa gaire o m’i cal anar?
 
L’OMS recomanda pas d’impausar cap de restriccion als viatges ni al comèrci amb China. Totun, compte tengut que s’es declarat l’urgéncia internacionala, es conselhable d’evitar de viatges innecessaris dins las zònas afectadas de China. Cal remarcar qu’en cas de viatge, las autoritats chinesas an adoptat de mesuras que restrenhon la mobilitat e la circulacion de las personas dins la província d’Hubei.
 
Es tanben recomandable —en China en general e mai que mai dins aquela província— d’evitar de consumar de carn pauc cosinada e d’aver contacte pròche amb d’animals vius o mòrts, que sián domestics o salvatges. En mai d’aquò, cal prene totas las mesures d’igiène possiblas s’òm a agut un contacte amb de personas qu’ajan de problèmas respiratòris e que sián estadas dins una zòna afectada.
 
Las personas que sián tornadas de China e presenten un bon estat de salut pòdon aver una vida normala. Se dins los catòrze jorns posteriors al retorn del viatge desvolopan de simptòmas d’infeccion respiratòria (fèbre, tos e sensacion de manca d’aire) an de demorar a l’ostal e contactar los servicis de santat. Los servicis sanitaris avaloraràn lor l’estat e l’antecedent de viatge e lo possible contacte amb de cases d’infeccion per coronavirus.