Cameron celebrèt lo 21 de febrièr passat lo Jorn Internacional de la Lenga Mairala en anonciant un programa “ambiciós” per salvar las lengas “nacionalas” en perilh d’escantiment, çò rapòrta Wikinews en esperanto, que cita VOA News. Aquel estat centreafrican compta mai de 260 lengas autoctònas mas solament 40 son ensenhadas dins las escòlas. Totun, los cameroneses parlan majoritàriament francés (l’80%) o anglés (lo 20%), de lengas eiretadas de la colonizacion. Lo nòrd èra francés e lo sud anglés, çò qu’a portat un conflicte independentista que dempuèi 2017 a fach mai de 3000 mòrts.
 
Lo Ministèri de l’Educacion Primària experimenta l’ensenhament de cinc lengas autoctònas dins 43 escòlas de Cameron. Las lengas causidas son fins ara: ewondo, gbwata, dwala, bomwali e fufulde, per de rasons demograficas. E mai los professors an recebut d’informacions e de formacion sus l’ensenhament de las lengas del país parladas dins las regions ont se tròban aquelas escòlas.
 
 
Quina lenga causir?
 
Un exemple d’aquela recuperacion lingüistica lo trobam dins una escòla primària publica multilingua e inclusiva a Yaoundé, ont 150 enfants d’entre 5 e 11 ans aprenon las matematicas en ewondo e de cançons dins d’autras lengas autoctònas.
 
“Dins ma situacion, ma femna e ieu parlam doas lengas desparièras coma lengas mairalas, de sòrta que mos enfants an de problèmas per causir”, çò ditz Emmanuel Mbom, un entrepreneire de 31 ans, que se declara satisfach dels progrèsses de son enfant de sièis ans dins l’escòla. Mas Mbom sap pas quina lenga cal ensenhar a sos mainatges perque sa lenga es lo sawa, del temps que la de sa femna es lo limbum.
 
 
260 lengas autoctònas
 
De son costat, la secretària d’estat del Ministèri de l’Educacion, Asheri Kilo, assegura qu’es satisfacha del nivèl d’interès que manifèstan los enfants. “Soi fòrça impressionada per la manièra que los enfants s’introdugon a l’aprendissatge de lors lengas e, après aver decidit de verificar quantes mainatges provenon d’autras regions que Yaoundé, ai comptat d’enfants de las dètz regions de Cameron”, çò diguèt. Se calcula que dins aquelas dètz regions i a 25 milions de personas que parlan almens una de las 260 lengas autoctònas identificadas per l’UNÈSCO.
 
 
“Lo francés e l’anglés son pas pro eficaces”
 
Quant a ela, Fabienne Freeland, directritz generala de SIL International, una ONG qu’ajuda a promòure l’educacion e l’aprendissatge de las lengas autoctònas, assegura que las lengas oficialas son pas pro eficaças: “lo francés e l’anglés son pas totalament adaptats al desvolopament d’aqueste país”.
 
Freeland conta un exemple net e clar: “Quand comencèt una epidemia de colèra a l’extrèm nòrd, lo mond cambièron lor biais d’agir solament quand l’informacion arribèt en lenga fufulde, e l’epidemia cessèt”.
 
 
Causir una lenga oficiala non coloniala per resòlvre la crisi independentista
 
En 2030, Cameron decidirà quina lenga pòt venir oficiala amb l’anglés e lo francés. Es atal que s’ensaja de resòlver la crisi independentista. Lo govèrn crei que lo pòble foguèt devesit a causa de las doas lengas colonialas eiretadas e que la causida d’una lenga autoctòna coma lenga oficiala ajudariá a l’unitat nacionala.
 
Cameron nasquèt en 1961 coma una federacion de dos estats: d’un caire l’ancian Cameron del Sud, qu’èra una colònia britanica, e de l’autre la rèsta de Cameron, colonizada per França. En 1972, un emendament a la Constitucional remplacèt la federacion per un estat unitari, çò que provoquèt un fòrt movement independentista sud-cameronés. Los 3,4 milions dels diches “anglofòns” considèran que l’estat cameronés los marginaliza a respècte de la partida “francofòna” del país, çò rapòrta Nationalia. Mas cal soslinhar qu’una bona partida de las resèrvas de petròli se tròban, justament, davant la còsta del Cameron del Sud.
 
Dempuèi 1972, divèrsas organizacions independentistas an proclamat en mai d’una ocasion la Republica d’Ambazonia, lo nom que prepausan per un Cameron del Sud independent. Lo govèrn cameronés a refusat sistematicament de negociar, quitament pas lo retorn a l’estructura federala anteriora a 1972.  Un rapòrt de Crisis Group recomanda al govèrn cameronés d’èsser mai inclusiu amb los diches anglòfons e d’aplicar un sistèma descentralizat.