S’es entamenada una campanha de micromecenatge pel projècte d’un libre sus las vinhas e lo vin de Lengadòc. Entitolada Divinòc, l’òbra pareisserà en catalan e es previst que pus tard siá publicada en occitan. Sos autors son l’escrivana Griselda Lozano e Francesc Sangar, totes dos collaboradors de Jornalet. La tòca principala de l’òbra es de far conéisser Lengadòc als legeires catalans, un país amb lo qual Catalonha parteja istòria, cultura e l’origina de sa lenga; e o vòl far a travèrs de las vinhas e de las apelacions d’origina dels vins de Lengadòc e tanben lors maridatges amb de mangiscas. Après l’edicion en catalan, se prevei una publicacion en occitan en 2020. Uèi Jornalet vos en prepausa un petit tast.

Dels començaments grècs a l'expansion romana
 
L’istòria de la viticultura sus las tèrras de Lengadòc[1] comencèt a l’epòca de la colonizacion grèga, mai concretament amb l’arribada dels focèus, fondadors de Marselha que provenián de l’actuala Asia Menora, e qu’arribèron a l’entorn de l’an 600 abans lo.Crist, e tanben, e mai se amb mens importància, dels etrusques sortits de la peninsula Italiana.
 
Ambedós pòbles colonizadors introduguèron los ceps e las tecnicas de talh del rasim. L’istorian grèc Diodòr de Sicília (sègle Ir abans lo.Crist) dins sas cronicas, explicava que la preséncia de las vinhas èra fòrça anciana e anteriora a l’establiment dels grècs e dels e:trusques. Aquelas vinhas salvatjas primàrias prèvias a la colonizacion, nomenadas ara “lambruscas”, produsián un rasim fòrça pichon e acid, totalament inadeqüat per la produccion de vins de qualitat.
 
Dempuèi un primièr nuclèu a Marselha, s’estendèron e creèron divèrsas vilas sus las actualas còstas provençalas e lengadocianas, que mantenián contacte amb los territòris interiors immediats. Las condicions climatologicas e geologicas convenquèron los colonizaires de consolidar de vinhas que produsián de vins requistes, inicialament de vins blancs.
 
Tre lo començament, lo comèrci vinicòla s'assolidèt amb la rèsta de la Mediterranèa coma o demòstra la granda preséncia d’anfòras servadas, destinadas a la preservacion del vin que s´exportava e que las an trobadas mejançant las recèrcas arqueologicas del territòri.
 
Lo comèrci del vin recebèt una fòrta creissença après la colonizacion romana en 118 abans lo Crist, amb lo bastiment de la ViaDomitia, una vertadièra “autoestrada” de l’epòca que fasiá comunicar la província d’Hispània amb la peninsula Italiana en traversant tota la còsta mediterranèa de Gàllia. La creacion de la vila de Narbona al sud, ne faguèt  lo centre neuralgic de la romanizacion del territòri, nomenat justament GalliaNarbonensis.
 
Los romans importèron tanben de vinhas italianas, sustot pendent lo regne de l’emperaire August al sègle Ir, quand se reglamentèt la separacion dels terrens e l’esplecha dels coitius, e aumentèron las exportacions del vin per tot l’Empèri. Las ricas familhas romanas organizavan de taulejadas, ont la preséncia del vin de las desparièras províncias de l’Empèri èra totjorn frequenta e un simbòl de riquesa e de rafinament.
 
D’aquela exportacion, tamben nos en donan lor testimoniatge las trobalhas arqueologicas e los obradors d’anfòras de Besièrs. De grands autors classics romans coma Plini, Ciceron o Columèlla lausèron dins lors escrits la qualitat dels vins de la region, e aquela difusion ajudèt a lor propagacion dins Roma e bona part de l’Empèri.
 
En 92, a causa de las mancas de grans per l’alimentacion, l’emperaire Domician obliguèt de destinar la mitat dels coitius vinicòlas a la produccion de blat. Los istorians debaton encara se la decision imperiala cercava de promòure mai los vins de la peninsula Italiana al detriment dels de las autras províncias, mas sabèm uèi que solament se transformèt los camps mens rendables e la produccion lengadociana contunhèt d’èsser fòrça nauta. Aquelas enebicions foguèron levadas en 276 per l’emperaire Pròbus, qu’encoratgèt una nòva expansion dels terraires destinats al vin.
 
 
L’Edat Mejana: preservacion e nòvas descobèrtas
 
Mas las invasions germanicas, amb de pòbles que sentián una predileccion per la bièrra, e las posterioras invasions musulmanas (amb una cultura contrària al consum del vin), faguèron demesir lo comèrci, los rets comercials practicament desapareguèron e la produccion patiguèt una fòrta davalada, en destinant tota la recòlta al consum local. Malgrat aquela situacion, i aguèt d'ensages pontuals per potenciar la produccion vinicòla coma per exemple pendent lo regne de l’emperaire Carlesmanhe a la fin del sègle VIII.
 
Mas a partir del sègle IX, la cultura vinicòla subrevisquèt gràcias als monastèris e a la bona gestion dels monges, coma per exemple lo monastèri de Sant Salvador d’Aniana fondat per Sant Beneset d’Aniana a la fin del sègle VIII, o lo de Sant Guilhèm dau Desèrt dins la val de Gellona al sègle IX, que venguèron los centres principals de produccion.
 
Puèi, qualques òrdres militars crestians coma los Templièrs o los Espitalièrs produsiguèron tanben de vins sus las tèrras de lors comandariás. Pendent los sègles medievals, los vins blancs e los negres son los mai cultivats pertot en Euròpa.
 
Al sègle XIII, l´Escòla de Medecina de Montpelhièr, aqueriguèt una granda renomenada pertocant l’estudi de las substàncias, lors usatges e proprietats, e las proprietats dels vins foguèron tanben un subjècte de recèrca. En 1251, Robèrt de Montpelhièr glosava los vins “picants” amb d'espècias, amb lo nom de garhiofilatum, una sòrta de bevenda perfumada amb una esséncia d’espècias conegudas coma claret. Lo scientific e filosòf catalan Arnau de Vilanova escriguèt lo primièr tractat sus l’alcòl e descobriguèt los beneficis de sofrar lo vin en reüssissent a arrestar la fermentacion.
 
A la fin del sègle XIII, los senescals del rei francés Felip lo Bèl recebèron la comanda de favorir l’exportacion dels vins montpelhierencs. Las cronicas dison que lo quite monarca ne crompèt 150 ectolitres en 1300. Mas malgrat aquela predileccion reiala, Bordèu e tota Aquitània comencèron de gaudir d’un grand ròtle progressiu gràcias al comèrci promogut per Anglatèrra e los Païses Basses amb de comerçants que, per proximitat, s’establiguèron a Bordèu en descaçant pauc a cha pauc las autras regions vinicòlas de França.
 
Dempuèi lo sègle XIV, comencèt lo coitiu dels vins roges per las desparièras regions vinicòlas europèas, segon los nòus gostes vinicòlas que transmetiá la cort papala d’Avinhon amb una predileccion envèrs aqueles vins. D'aquel temps, arribava lo muscat en Lengadòc portat per de soldats e aristocratas de l'Orient Mejan pendent las Crosadas.
 
Entre los sègles XIII e XIV, a travèrs de la frontièra amb la Corona d’Aragon s’introdusiguèt de nòvas varietats de rasims coma lo granache, sortidas de la peninsula Iberica. E en 1432 Jacques Coeur estimulèt las expansions mediterranèas en utilizant lo pòrt egipcian d’Alexàndria. Segon los documents trobats, a la fin de l’Edat Mejana, los tenements vinicòlas lengadocians èran fòrça rendablas e fòrça tenements cerealicòlas foguèron tornarmai destinats a las vinhas.
 
Mas lo long periòde medieval manquèt pas d'eveniments istorics que marquèron, sovent amb d’incendis de camps, la trajectòria de las vinhas lengadocianas, coma la Crosada contra los albigeses del sègle XIII o la destruccion promoguda pel Prince Negre pendent la Guèrra de Cent Ans.
 
 
 
 
Griselda Lozano
Francesc Sangar