Actualitats
Lo dieu mai ancian
Ahura Mazda es l’unic dieu del Mond segon lo zoroastrisme e son nom vòl dire lo Senhor de la Sapiéncia Totala
Poiriá èsser la religion pus anciana de la planeta e son dieu, benlèu, lo mai ancian del Mond, car fa mai de 2600 ans ja èra religion oficiala en Iran. E çò qu’es estonant es de descobrir qu’encara uèi es tota una religion, amb de temples, de prèires e de cresents, e mai se n’i a totjorn que mens.
Lo nom del dieu es Ahura Mazda (lo Senhor de la Sapiéncia Totala) e es aital sonat en lenga avestica, una de las lengas indoeuropèas pus ancianas de la planeta e pròcha del sanscrit. Malgrat que pendent l’Antiquitat divèrsas religions l’aguèsson coma divinitat màger, finiguèt que foguèt l’unic dieu d’una religion posteriora: lo zoroastrisme.
Lo zoroastrisme foguèt una religion qu’aguèt coma origina un airal uèi situat en Afganistan. S’espandiguèt lèu vèrs l’oèst e encara mai quand venguèt la religion oficiala de mai d’un empèri ancian iranian. E, malgrat tot çò que se poiriá pensar, es una religion que moriguèt pas jamai e qu’encara es viva. Per ansin, la conquista islamica demesiguèt lo nombre de cresents mas encara upei se pensa que poiriá aver d’aperaquí 200 000 fidèls, amb d’escòlas religiosas oficialas, d’ostals de caritat, de prèires e de temples, la majoritat en Índia.
Lo Senhor de la Sapiéncia
Ahura Mazda es l’unic dieu del Mond segon lo zoroastrisme e son nom vòl dire lo Senhor de la Sapiéncia Totala. Zoroastre, que visquèt fa mai de 2300 ans, ne foguèt lo profèta principal (tanben conegut coma Zaratostra). Coma caracteristicas basicas d’aquela religion, i a la lucha entre Dieu e lo Demòni e lo messianisme, lo jutjament après la mòrt, un cèl e un infèrn e una volontat umana totalament responsabla de sos actes, çò qu’aguèt una granda influéncia suls josieus, gnostics, crestians, bodistas e musulmans.
Pasmens, lo zoroastrisme o religion d’Ahura Mazda auriá ja sas racinas dins lo segond millenari abans lo Crist. Los primièrs tèxtes escriches, totun, son sonque del sègle V abans lo Crist. Foguèt religion oficiala d’Iran entre los ans 600 abans lo Crist e 650 après lo Crist, e sonque quitèt d’o èsser après la conquista musulmana de l’an 654. Uèi lo jorn se pensa que i poiriá aver mai de 190 000 cresents en Índia e Iran, mas en 2015 i aguèt 100 000 nòus cresents dins lo Curdistan iraquian.
Lo libre principal de la religion d’Ahura Mazda es l’Avesta, que sa partida mai anciana es escricha per Zaratostra e coneguda coma las Gathas. Son de poèmas mistics adreiçats a Ahura Mazda. La filosofia d’aquela religion tras qu’anciana a per basa la responsabilitat umana e, a l’origina, lo Demòni existissiá pas en se. Zoroastre afirmava que i aviá sonque un dieu, Ahura Mazda, e que los umans podián causir entre o creire o pas. La fòrça qu’empachava los umans de far de bonas accions èra l’esperit Angra Mainyu. Mai tard, d’autres tèxtes zoroastristas creèron Ahriman, lo Demòni e personificacion d’Angra Mainyu. (Legissètz la seguida)
Aqueste article es publicat dins Sapiéncia, la revista occitana de divulgacion scientifica, amb la quala Jornalet a un acòrdi de cooperacion. Podètz legir l'article entièr aicí.
Lo nom del dieu es Ahura Mazda (lo Senhor de la Sapiéncia Totala) e es aital sonat en lenga avestica, una de las lengas indoeuropèas pus ancianas de la planeta e pròcha del sanscrit. Malgrat que pendent l’Antiquitat divèrsas religions l’aguèsson coma divinitat màger, finiguèt que foguèt l’unic dieu d’una religion posteriora: lo zoroastrisme.
Lo zoroastrisme foguèt una religion qu’aguèt coma origina un airal uèi situat en Afganistan. S’espandiguèt lèu vèrs l’oèst e encara mai quand venguèt la religion oficiala de mai d’un empèri ancian iranian. E, malgrat tot çò que se poiriá pensar, es una religion que moriguèt pas jamai e qu’encara es viva. Per ansin, la conquista islamica demesiguèt lo nombre de cresents mas encara upei se pensa que poiriá aver d’aperaquí 200 000 fidèls, amb d’escòlas religiosas oficialas, d’ostals de caritat, de prèires e de temples, la majoritat en Índia.
Lo Senhor de la Sapiéncia
Ahura Mazda es l’unic dieu del Mond segon lo zoroastrisme e son nom vòl dire lo Senhor de la Sapiéncia Totala. Zoroastre, que visquèt fa mai de 2300 ans, ne foguèt lo profèta principal (tanben conegut coma Zaratostra). Coma caracteristicas basicas d’aquela religion, i a la lucha entre Dieu e lo Demòni e lo messianisme, lo jutjament après la mòrt, un cèl e un infèrn e una volontat umana totalament responsabla de sos actes, çò qu’aguèt una granda influéncia suls josieus, gnostics, crestians, bodistas e musulmans.
Pasmens, lo zoroastrisme o religion d’Ahura Mazda auriá ja sas racinas dins lo segond millenari abans lo Crist. Los primièrs tèxtes escriches, totun, son sonque del sègle V abans lo Crist. Foguèt religion oficiala d’Iran entre los ans 600 abans lo Crist e 650 après lo Crist, e sonque quitèt d’o èsser après la conquista musulmana de l’an 654. Uèi lo jorn se pensa que i poiriá aver mai de 190 000 cresents en Índia e Iran, mas en 2015 i aguèt 100 000 nòus cresents dins lo Curdistan iraquian.
Lo libre principal de la religion d’Ahura Mazda es l’Avesta, que sa partida mai anciana es escricha per Zaratostra e coneguda coma las Gathas. Son de poèmas mistics adreiçats a Ahura Mazda. La filosofia d’aquela religion tras qu’anciana a per basa la responsabilitat umana e, a l’origina, lo Demòni existissiá pas en se. Zoroastre afirmava que i aviá sonque un dieu, Ahura Mazda, e que los umans podián causir entre o creire o pas. La fòrça qu’empachava los umans de far de bonas accions èra l’esperit Angra Mainyu. Mai tard, d’autres tèxtes zoroastristas creèron Ahriman, lo Demòni e personificacion d’Angra Mainyu. (Legissètz la seguida)
Aqueste article es publicat dins Sapiéncia, la revista occitana de divulgacion scientifica, amb la quala Jornalet a un acòrdi de cooperacion. Podètz legir l'article entièr aicí.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Es coma un home aussel, amb duas alas, dos peds amb una mena de rodas, al mieg un cercle coma se fos una èlice d'avion, e lo dieu amb un cerclet a la man coma un volant que menàs aquel aussel. Dirian qu' es com un extraterrestre.
#3
Segur las tradicions turcas, mongòlas son desvanriantas, son atestadas d’en primièr sus d’airal de grand espandis de mantuns milhons de Km².
Son atestada per las sorgas chinesas escritas dins lo « year book », atestadas per la lliteratura turca dels sègles 7 8 escrinceladas sus las peiras de la valada de l’Orkhon còsta lo riu de Selenga (es en Mongòlia ara), es atestat tanben en Russia dins la conca del Ienissei, son atestadas dins lo Turkestan (Turfan eca..), son atestadas per los escrits de comerçents de Tcha-Theou (auèi Dunhuang) e enfin totas las tradicions turcas e sovent mongòlas ne fan referencias. Los turcs an portat amb’elis lor religion chamanica d’en pertot ont son passats.
En Turquia ont la presencia turca remonta a plan temps arqueologicament per la presencia dels « Tangas » que son las marcas tribalas dels 24 trips d’Oğuz Kağan.
Aquela religion originala evoluiguèc d’esper ela meteis, al contact ambe d’autras religions Maniqueisme, Bodisme, dins lor istòria los turcs an estat de totas las religions :
Crestians nestorians,Bodisme, Maniqueisme, Josius, puèi venguèron pauc a chapauc musulman (d’unis per conviccions, d’autres per utilitat politica).
Dins totas las religions ont son passats an totjorn agut lo remembre fòrt de lor prumièra religion Desempuèi la debuta, « Tanrı » a pas jamai disparegut, nimai las ancianas cresenças, de còps se son mescladas plan sovent ambe l’islam turc e an fargat la tradicion musulmana actuala de Turquia e l’Alevisme de Turquia que se consideron pas musulman, mas que son considerats coma musulmans per las autoritas politics del país.
Una anciana tradicion turca de per exemple : "Cemre"
Od Ana es la divessa del fuòc ençò dels turc e d’els mongòls, es tanben la divessa del maridatge, es la forma feme de Od Iyesi (iye lo propietari chamanic del fuòc), es coneiguda tanben jol nom de Ot Ene que tanplan coma Od Ana vòl diser maire del fuòc.
Od Ana es nascuda a la creacion del mond quora lo cel e la terra se sompartissian, es la flha de Yer Tanri ‘ dieu de la terre ».
D’unis l’assimilan ambe Umay Ana la divessa que balha lo « Kut » la fòrça vital. Ençò dels turc siberians es representada ambe 60 trenas dauradas que revertan los rais del solelh.
"Yeni yılınız kultlu olsun" : Que vòstre novela annada siòsquessa claufida de fòrça vital ( Kut) es un biais de se diser la bona annada al jorn d’auèi.
Od Ata es la version mascle de Od Ana « Od Ede » Paire del fuòc.
Tanrı en ancian turc es Tengri e « gök tanrı » Diu del cèl es la fòrma mençonada dins las analas chinesas del quatren sègle enant J.C, la forma chinesa de Cheng-li sariá la transcripcion chinesa de Tengri.
La fòrma tengri es tanben atestada dins las inscriptions de la valada de l’Orkhon (Mongòlia actuala) del 8n. sègle.
Dins la mitològia turca Tanrı reverta una auca blanca blosa que vola de contunh sus un espandi d’aiga que representa lo temps, jos aquela aiga « Ak Ana » es maire blanca que lo sona en disent « farga », « crea » per superar sa solessa e Tanrı crèguèc « Er Kişi”.
Es atal que las aucas “Kaz” tenon d’importancia dins lo mond turc e lo mit plan coneigut de las 40 aucas que se banhan còsta un lac, una auca se muda en femna polida (las aucas se cambièron en cignes :lo lac del cignes lo plan coneigut baleti)
Tanrı, volguèc que tres fuòc fusquesson alucats dins l’arma umana e Od Anna escantis e sebelís los tres fuòc sus terra. Auèi lo pòble turc apela aqueles fuòc « cemre » « Imre » que cada an tomban dins l’aire, l’aiga, la terra.
Ongan los Cemre caisisson atal :
Lo 19 20 de febrier lo 1er Cemre recalfa l’aire
Lo 26 27 febrier lo 2n. Cemre recalfa l’aiga
Lo 5 6 de mars lo 3n. Cemre recalfa la terra
Los « Imre » « Cemre » son moments d’importancia e cada an tot lo monde de se pausar la question : ongan quora caisisson los Cemre ?
La cadena de montanhas Tian Shan se dis en Turc “Tanrı Dağ“ (la montanha de Tanrı )
Me desencusaretz de la responsa longa
#1 Es un dieu "turc" ? Un dieu atestat arqueologicament (e/o textualament) en Turquia ? O un dieu portat per la migracion turco-mogòla qu'envasiguèt lo territòtri actual de Turquia ? Antropologicament, es una informacion que pòrta sens. La teogonia e la teologia que ne parlas fan fòrça pensar a unas tradicions indoeuropèas ligadas al Creissent Fertil, de la mesteissa familha que l'Avesta, e que non an pas grand causa de comun amb las tradicions turco-mogòlas, interessentas elas tanben, mas diferentas, me sembla…
Medamne! I a un dieu per damont lo Jòus de l'Elisèu? Pas possible!
Dins las ancianas mitològias turcas, avem Erlik divinitat del mal, senher del mond inferior e jutge dels mòrts. Es lo prumièr de l’umanitat creada per Ülgen. Se volguèc a l’engal d’Ülgen, mas èra d’un derc inferior. Volguèc tanben crear sa terra el meteis, fuguèc regandit a la nòuvena clespa de terra e s’acarèc al mond superior, lo reialme del lum.
Los esperits de malvestat fargat per Erlik son causa de malautiá, malastre e mòrt de l’umanitat, ten nòu dròlles e nòu dròllas que li portan ajuada dins lo camin del mal.
Las dròllas ensatjan de cambiar l’esperit del chaman mentre qu’ ensatja d’adezar Ülgen. Dins los precs dels chaman Erlik es un monstre amb’una cara e dents de pòrc sus un còs uman, levat sa car es un òme vièlh plan format ambe uèlhs negres, ussas negras e mostacha negre.
La nòu dròllas d’Erlik se sonan las « karakızlar » la filhas negras.
Los nòu dròlles se sonan :
1. Karash Han: lo diu de las sornièras
2. Matyr Han: lo diu del coratge
3. Shyngay Han: lo diu de la finimond
4. Komur Han: lo diu dels demons.
5. Badysh Han: lo diu dels desastres
6. Yabash Han: lo diu de la descofida.
7. Temir Han: lo diu del fer e de las minas.
8. Uchar Han: lo diu dels informators.
9. Kerey Han: lo diu de la malamanha
Erlik fuguèc asorat e li fuguèron fach sacrificis per aver atempransa…
Atal lo COVID 19 tanplan coma l’ultrà esquerra nos son mandats per Erlik, ten urgencia de li far qualques sacrificis.
La mitològia turca, totalament desconeiguda, es quicòm de plan ric, es permansiva de tant que s’en troba enquèra auèi mantuns tralhs dins la vida vidanta.
S’ameritatiá d’èsser escrincelada al panteon de las mitològias del mond.
Çai-jos una video del “Kurultay hun-turk” iambe ceremonia del chaman s’i asora lo fuòc tanben.
https://www.youtube.com/watch?v=VKCIhS8Jcok
Tanrım sağlık bize ver ! / Mon diu balhas nos la santat
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari