Actualitats
Mongolia restaurarà son alfabet tradicional en 2025
Comença ara un periòde de transicion e d’adaptacion per abandonar l’alfabet cirillic e los russismes de l’epòca sovietica e tornar a l’escritura verticala tradicionala
Mongolia a anonciat que la lenga del país restaurarà son alfabet tradicional en 2025 en daissant d’emplegar l’alfabet cirillic impausat durant lo periòde sovietic. Per o far, an anonciat una “restauracion comprensibla”, es a dire de mesuras transitòrias dins un relambi de temps, çò a anonciat lo Ministèri de l’Educacion, de la Cultura, de la Sciéncia e dels Espòrts.
Dins aquel sens, lo ministèri a ordenat que lo Departament d’Informacion e de Tecnologia adapte l’alfabet tradicional, escrich verticalament, “a l’encastre electronic”. En mai d’aquò, los oficis estatals se preparan per establir un sistèma de mots mongòls dins los registres scientific e literari per remplaçar los russismes recents.
Los mèdias publicaràn dins los dos alfabets fins a l’acabada de 2024 e las escòlas auràn tot aquel temps per ensenhar l’escritura verticala tradicionala de la lenga mongòla. De lor caire, los centres culturals estudiaràn e promouràn lo patrimòni escrich en mongòl.
La lenga mongòla adoptèt l’alfabet cirillic dins los ans 1940. En aquel temps lo país èra conegut coma la “16a republica sovietica” car, e mai foguèsse independent, recebiá una fòrta influéncia de l’URSS que l’emplegava coma un cossin frontalièr amb China.
En mai dels tres milions de ciutadans mongòls qu’escrivon en alfabet cirillic, gaireben los sièis milions de la dicha Mongolia Interiora, çò es, de la Mongolia que fa partida de la Republica Populara de China, contunhan d’emplegar l’alfabet tradicional.
Dins aquel sens, lo ministèri a ordenat que lo Departament d’Informacion e de Tecnologia adapte l’alfabet tradicional, escrich verticalament, “a l’encastre electronic”. En mai d’aquò, los oficis estatals se preparan per establir un sistèma de mots mongòls dins los registres scientific e literari per remplaçar los russismes recents.
Los mèdias publicaràn dins los dos alfabets fins a l’acabada de 2024 e las escòlas auràn tot aquel temps per ensenhar l’escritura verticala tradicionala de la lenga mongòla. De lor caire, los centres culturals estudiaràn e promouràn lo patrimòni escrich en mongòl.
La lenga mongòla adoptèt l’alfabet cirillic dins los ans 1940. En aquel temps lo país èra conegut coma la “16a republica sovietica” car, e mai foguèsse independent, recebiá una fòrta influéncia de l’URSS que l’emplegava coma un cossin frontalièr amb China.
En mai dels tres milions de ciutadans mongòls qu’escrivon en alfabet cirillic, gaireben los sièis milions de la dicha Mongolia Interiora, çò es, de la Mongolia que fa partida de la Republica Populara de China, contunhan d’emplegar l’alfabet tradicional.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Fins finala una bona novèla dil mond aprèp lo coronavirus. Òsca a vautres los mongòls, v'espèri lo melhor amb lo vòstre polit alfabet, sempre m'a agradat !
Se setz atrevats a-n-aquels pòbles vos conselhi de legir lo libre René Grousset « l’empire des steppes »
Lo podetz descargar en seguissent aquel ligam :
http://classiques.uqac.ca/classiques/grousset_rene/empire_des_steppes/grousset_steppes.pdf
Amai se qualquas descobertas, analisas novèlas cambian, o apondon una novèla vistada sus aquela istòria, lo libre de Grousset es un del prumièr de legir sul sicut. 670 paginas
Podem qu’ èsser regaud que lo pòble mongòl tornessa trobar son escriture dicha tradicionala., o sarèm mai enquèra quora Mongòlia aurà retrobat tot son territòri es a diser la Mongolia interiora.
Cal apondre mantunas presizions :
Las primièra escriture Mongòls son escritas dins l’alfabet turc de la valada de l’Orkhon Mongòlai que perdurèc del sègle 700 fins 1204.
Es un alfabet de tip runic :
https://www.turkedebiyati.org/gokturk-alfabesi/
Es tanbem l’ escritura manescricha del libre « Irk Bitig » descobert dins las balmas de Dunhuang al Turkestan.
« Irk Bitig « https://fr.wikipedia.org/wiki/Irk_Bitig#/media/Fichier:Irk_bitig_06.jpg
Auèi son enquèra libres escriches amb’ aquel alphabet turc :
https://onturk.files.wordpress.com/2014/10/61025_10152216784192340_1101584966_n.jpg
Auèi se fan leiçons per aprene d’escriure l’ancian alfabet :
https://www.youtube.com/watch?v=GTrajVMaiFk
En 1204 los Mongòls desvolopan una escritura lo Mongol Bitchig « Chagaan Tolgoi » es a l’ora d’ara la mai anciana escritura mongòl coneiguda.
Es un Oigor (autre pòble turc) que fa une adaptacion de l’alfabet oigor que ven de l’albafet siriac jos l’aflat de l’alfabet Sogdia. Aquela escritura es ensenhada als filgs de Gengiz Khan.
Es una escritura verticala que s’escriu d’esquèrra a drecha son 35 letras : 8 voielas e 27 consonas.
Existís tanben una escritura mai recenta per l’Oirat desempuèi lo sègla XVII,, es lo « Todo Bitchig »
Los Oirat son un pòble Mongòl e China, de Russia, de Kalmokie, (son una mena de gascon mas en mai inteligents que los escapolons qu’avem dins los comentaris).
Aquela escritura fuguèc inventada per Zaya Pandita.
I aguèc d’autras escrituras Mongòls : lo « Soyombo » e lo « Phags-pa ».
« Mongol Bitchig » https://fr.wikipedia.org/wiki/%C3%89critures_mongoles#/media/Fichier:Uk%C3%A1zka_mongolsk%C3%A9ho_p%C3%ADsma.jpg
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari