Lo plaser d’escotar Brassens. Aqueth divés 15 d’abriu au ser, la cadena France 3 (21h05, 115 mn) prepausava “Brassens per Brassens”. Imatges sovent inedits tirats de l’album familiau o deus amics deu celèbre poèta e cantador originari de Seta. Digun arcastarà la qualitat de l’òbra cançonèira de Georges Brassens, benlèu lo mei celèbre deus setòris dab Pau Valèri. Mès se los tèxtes dificils de l’autor deu “Cementeri marin” son adara un chic oblidats, la musica e las paraulas deu poèta mostachut e fumaire de pipa demòran dens pro de memòrias. Près de quaranta ans après que la Camarda agi gahat l’autor d’ “Oncle Archibald”, de “l’Auvernhat”, de la “Caça aus parpalhons” e de la “Suplica per estar enterrat sus la plaja de Seta”, la joenessa lo torna descobrir. Paraulas com musica, pr’amor los son acòrdis son sovent de gran qualitat e se prèstan plan, ce disen, a ua interpretacion instrumentau faiçon jazzy. Lo qui s’aperava eth medish “Tonton Georges” (véder la cançon “Bulletin de santat”) es mòrt en octobre 1981, arrosigat per lo maishant mau, dens son Lengadòc on èra vadut en 1921. Mentre que sii adara vertadèirament un classic francés, qu’estó tanben cantat en occitan.
 
Los Amics purmèrs. E coneishetz, per exemple, la cançon “Praube Martin”, arrevirada per Marcel Amont, qui èra un deus amics deu Brassens? Lo Georges de Seta que li avè escriut ua cançon, “Le chapeau de Mireille”, plasenta e cantanta creacion. E lo lengadocian La Sauze, tròp desconeishut? Qu’a pres “L’auratge” per ne har ua version “Mai 68” qui es un petit cap d’òbra d’umor, “La bèla de Mai”: “Parlatz-me tambust, de trucs, de tarrabast / Pas de tranquillitat, ni mei d’òrdre e de patz / Ai lo vomit de la bonàcia… Perque l’amor mei bèl qu’agèssi conegut / Lo trobèri un jorn que d’òmes blaus cascuts / tustavan sus la populàcia…”.
 
Que podem citar tanben lo cantador André Chiron qui l’a interpretada en provençau o la bearnesa Marie-Jo Hustaix-Etcheverry qui a hèit tanben ua beròia traduccion deus “Copains d’abord” (Los Amics purmèrs). Daubuns l’an dejà arrevirada en partida: en castelhan (Paco Ibañez) com en creòl e dens d’autas lengas: basco (“Txiki Txikia” deu labordin Anje Duhalde), cabil (Idir), polonés, alemand, italian (Fabrizio De André dab “Il Gorilla” o “Le Passanti”)...
 
Un cantador setòri. Un aute lengadocian, musician deu bacin de Tau, Felip Carcassés, vadut au pè deu Mont Sent Clar en 1958, qu’a tanben, dab los sons amics deu Cerc Occitan Setòri, adaptat d’autas cançons deu Tonton Georges. Dab l’accent particuliar de la ciutat deus canaus, de la marina e deus justaires qui, sus l’aiga deu gran bacin au miei de la baisha vila, s’afrontan per las hèstas de Sent Loís. Que sabem que, gojat, hilh d’un maçon, Brassens frequentava lo licèu de Seta (adara Pau Valèri) dens los ans 1930. Dens aquera vila de la còsta de Lengadòc, meitat italiana, meitat occitana, qu’avè lhéu entenut parlar la lenga nòsta. Devarats de las Garrigas o quitament de las Cevenas, mestieraus, pescaires, obrèirs e emplegats de las maisons de comèrci o dens los chais deus pinardièrs, la parlavan cade jorn dens lo tribalh com a la maison. Totun, gahat per Paris, la guèrra, l’STO. e l’anarquisme militant, Georges Brassens compausè tota la soa òbra en franchimand. La quita Acadèmia Francesa li decerní quitament, ce’m sembla, lo son prèmi de poesia. Cau díser que se volè un chic eretèr de François Villon. Que metó en musica la “Balade des Dames du temps jadis” e compausèt tanben “Le Moyenâgeux”. Que creèt melodias de beròis tèxtes d’autors celebrissims (Hugo, Aragon) o de còps desbrombats (“Les Passantes” d’Antoine Pol, Paul Fort, Jean Richepin...) e nos balhèt mantun cap d’òbra vaduts vertadèirament populars. Lo CD deu Carcassés[1], que son detz cançons beròiament adobadas shens nada traïson de l’esperit e deu ritme pròpri deu Brassens. Exemples: Lo sceptic, Lo modèst, Saturna, Paure Martin, La non-demanda en maridatge, Marquesa, Lo plurau, Oncle Archibald o Lo pichòt flabutaire… Aquera darrèra adaptacion es ua petita meravilha: [Lo rei digó] “Seràs anoblit / Voli pas, soi deu terraire / Respondèt lo musicaire / Sèi que dab un blason a la clau / Mon “la” montaré ben tròp haut / Lo país dens sa languison / Parlarè de ma traïson”.
 
Es meravilhós com la lenga nòsta s’adapta a la musica de Brassens e guarda tot lo chuc d’aqueras composicions. Espiatz per exemple lo rencontre de l’Oncle Archibald dab Dòna la Mòrt: “La Camarda au trepador / Marchava en bolegant lo / Tafanari / E per atisar lo vivent / Avè troçat mei que conven / Lo susari…”. Non, non, non, Brassens n’es pas mòrt, que se canta enqüèra!