Uèi se poirà pas festejar coma cal la fèsta de Sant Jòrdi, jorn de l'amor, dels libres e de la cultura en Catalonha e Aran. Un jorn que normalament es obrant mas que cada annada deven una de las fèstas mai popularas, polidas e exportadas del pòble catalan e tanben per l'aranés. Per tant, ongan, Zep Armentano prepausa un taulièr virtual de libres e qualques recomanacions. De soslinhar qu'aqueste conten de collaboracions qu'ajudaràn a finançar lo numèro 2 de Jornalet en papièr que serà publicat dins los meses avenidors.

Istòria dera Codina Catalana e Occitana
 
Història de la Cuina Catalana i Occitana ei era òbra colossau deth codinèr Vicent Marqués, qu’escriu abitualament ena sua tribuna de Jornalet. Non s'agís cap d’un atlàs de recèptes normau mès de tot un amàs antropologic.
 
Enguan era Història de la Cuina Catalana i Occitana parle dera Òlha Aranesa, mès tanben de garbures de pertot coma era escudella o es matances, en tot percórrer era geografia mediterranèa enquias caçòles deth País Valencian. Atau amasse es diferenti nòms dialectaus per encontrades enes quate punts cardinaus, de Borbonés enquiath Baix Segura, de Medoc enquias Vals Valdeses. Era òbra qu'amasse es variacions, es arrepevèris dera saviesa populara, es aparicions en quauqui poèmes...
 
Eth prumèr volum supausèc ja ua potenta espelida a on se desmarcaue per merit pròpri dera colleccion principau d'Edicions Sidillà "La Talaia" que ne destaquen Els pobles perduts del Pirineu català i aranès o Tornar al bosc.
 
Era collecion personau de Marqués, qu'Edicions Sidillà ei a publicar, ei un trabalh en procès  qu'eth codinèr valencian demore de contunhar a desvolopar enquia arténher es dètz volums.
 
"Ei ua obra que non l’è poguda hèr mès petita pr’amor que se la hèssa mès petita non i poderia méter toti es plats mès coneishudi", çò condaue damb passion en #aranésòc. "Era codina occitana ei fòrça semblabla dera catalana, probablament non pot èster d’ua autra manèra pr’amor qu’èm païsi vesins".
 
Història de la cuina catalana i occitana Vol. 2a estat arreconeishut coma un des quate melhors libres d’istòria dera codina deth Mond, premiat damb eth labèl de Gourmand World Cookbook Awards, solament superat peth libre de codina colombiana 4000 años de cocina de Verónica Sánchez de Ospina qu'a prenut eth prumèr lòc.
 
En çò que tanh ath libre, Ferran Adrià didie: "Era istòria ei fòrça importanta entà compréner e entà innovar". "A viatges era gent dobte s’era codina ei cultura... Non solament ei cultura, ei era prumèra cultura".
 
Auer solament un des volums d’Istòria dera codina  ja justifique de plaçar-lo en un lòc priviliegiat ath costat des legums, pr'amor qu'era sua recèrca ei d'ua valor fòrça nauta, ua carta d'amor ath passat des fornèus.

 

---

MARQUÉS, Vicent. Història de la cuina catalana i occitana (volum 2). Edicions Sidillà, 2019. 920 paginas. 30 èuros.

 

fffff		fffff
	Sèt ans de Jornalet en papèr   ff Est'an passat Jornalet publiquèc damb succès eth sòn prumèr recuelh d'articles gràcies ath micromecenatge. En Sant Jòrdi siguérem en taulèr deth Comitat d'Afrairament Occitanocatalan (CAÒC) e encara podetz demanar exemplars que vos enviaram en casa. Demana Jornalet en papèr per email.

  
Òc: Aran en centre dera edat d’òr dera civilizacion occitana
 
"Entre Eth Còde Da Vinci de Dan Brown e Eth Nom dera Ròsa d’Umberto Eco", ei atau que descriuie Jèp de Montòya eth prumèr roman de Griselda Lozano, en tot arreconéisher era valor dera recèrca documentària dera autora, qu'ei especialista en istòria politica e religiosa dera Occitània medievau.
 
Eth libre Òc mos hè a viatjar, a trauèrs d'ua engenhosa dobla narracion, entre un relat ara nòsta epòca e un manuscrit autobiografic d’un prèire deth sègle XII. Eth roman articule estretament er Aran actuau damb tota Occitània, eth nòste present occitan damb era edat d’òr dera nòsta civilizacion, soent illustrada per citacions poetiques medievaus. En prumèr nivèu narratiu, eth relat mos ei condat per ua jove cercaira catalana, er alter ego dera autora, Bernadeth Centelles, que, venguda en Aran entà escríuer un roman istoric ar entorn des dies que precediguèren era mòrt de Pèir II d’Aragon en Murèth, deven amorosa des beròis endreti d'Occitània, dera sua cultura e dera sua istòria.
 
Se pòt observar era fòrta preséncia des dialògs, que dan ara òbra qualitats pedagogiques e ath madeish temps ua expressivitat teatrau tanben amiada a tèrme per personatges destacables, en particular un religiós erudit aranés inspirat en ua persona reau, mossen Jusèp Amiell,dera glèisa de Sant Miquèu en Vielha, qu'ajudèc ara recerca de Lozano entre libres escolastics.
 
Era autora sap suspréner ath lector en tot hèr a variar era psicologia, es emocions, es tons e eth ritme, e accelère era intensitat dramatica en ua fin totaument inesperada.
 
Eth libre lo trobaratz  en catalan, castelhan e en ANGLÈS! Mès era traduccion ar aranés siguec eth prumèr des objectius de Lozano. De hèt, siguec eth prumèr roman de Kindle en occitan: ei per açò que les ac calec plaçar jos era categoria de "provençau", a on ère eth solet libre. Damb eth temps Amazon aurà de veir eth besonh de crear ua categoria mès larga «Occitan» a on poguen auer eth sòn lòc tant es autes òbres de Lozano coma es de tot eth territòri.

D'auti libres de Lozano sus era civilizacion occitana son E d’aquí nasquèron los mites (2017) e Istòrias medievalas (2018).
 

---

LOZANO, Griselda, Òc. Edicions Larkos (Barcelona), 2014. 632 paginas.

 
 

fffff		fffff
	Voletz apréner occitan? Voletz apréner Occitan? En Kindle auem trapat guides ultraeconomiques entà apréner occitan a compdar deth catalan, deth francés o der italian. Les traparatz gratuïtes entàs soscriptors de Kindle Unlimited, un sistèma de tarifa fixa de prèst d'e-books demest ua seleccion de publicacions exlusives entà Amazon. Eth prumèr mes d'abonament ei tanben gratuit.

 
Trincar eth silenci
 
Es hemnes son es granes invisibilizades dera istòria umana, e aquerò se pòt ben arremercar en procès independentista catalan, a on se parle mès de Carles Puigdemont e d'Oriol Junqueras (un en exili e er aute en preson) que des presoères politiques coma Carme Forcadell, condemnada per "sedicion" per auer permetut un debat coma presidenta deth Parlament, o de Dolors Bassa, èx-conselhèra deth trabalh, escandalosament confonuda ena senténcia deth jutjament damb era èx-conselhèra dera educacion aué exiliada en Escòcia, Clara Ponsatí. Se sap generaument qu'eth president Puigdemont, aué eurodeputat, ei en exili en Belgica, mès non se parle tant des èx-deputades Marta Rovira e Anna Gabriel que son ara en Soïssa.
 
Contra aqueth silenci que ne son victimes es hemnes arribe eth libre autobiografic de Mireia Boya, Trencar el silenci. Eth sòn libre, de hèt, ei un conde cronologic, dera mòrt dera sua mair en noveme de 2016, ara revelacion dera sua escleròsi multipla en 2019, que justament empedirie ara autora de vier mair s'era ac volesse. Ei mès qu'un conde: ei tanben ua meditacion sus es emocions personaus e sus er engatgament politic, damb ua orientacion clarament feminista. Es amistats, que siguen politiques (Marta Rovira e Tamara Carrasco, aguesta darrèra victima d'ua arrestacion arbitrària en 2018 per un pretendut terrorisme, signen respectivament eth prològ e er epilòg) o simplaments personaus (eth grop des amigues intimes que se ditz "10%"), estructuren era òbra e eth messatge que cerque de transméter. Fàcia as agressions masclistes, que Mireia Boya ne siguec paradoxaument victima laguens ua organizacion politica d'ideologia antipatriarcau, ara invisibilizacion per part des politicians de cravata, tanben en moment dera declaracion d'independéncia tanlèu suspenduda, fàcia ara politica dera terror voluda e organizada contra er independentisme de part der estat espanhòu, fàcia as desfortunes dera vida, malautia o dòl, era empatia femenina crèe solidaritats constantes qu'engendren era resiléncia e victòries futures, pr'amor qu'era emocion, tradicionaument considerada coma ua feblesa, deven ua fòrça entà auançar amassa.
 
Trencar el silenci " es l'òbra d'una resilienta" çò ditz Joan Barceló ena sua tribuna de Jornalet. "D'efièch, lo «ieu» de Mireia Boya, jamai narcissic, tostemps conscient de sas errors, es tanben un «nosautras» qu'es pas un renonciament", çò concludís eth lingüista provençau.
 

---

BOYA, Mireia. Trencar el silenci. Ara Llibres, 2020. 17,90 èuros.

 

fffff		fffff
	Centenari de Joan Bodon fffff Joan Bodon ei un des autors de mès nomentada en lengua occitana. Neishec en 1920 en ua familha modèsta en Crespinh (Segalar Roergàs), hilh de Ciprian Bodon e d'Albania Balsà, parenta aluenhada der escrivan francés d'origina occitana Honoré de Balzac, linhatge ath que Bodon dediquèc eth sòn prumèr roman.   Escriuec romans en pròsa, condes e tanben poèmes, soent adaptadi en cançon. Era sua òbra hec a virar era estetica e era etica dera literatura occitana devèrs ua modernitat dera escritura. Bodon met en scèna eth destin, soent tragic, dera civilizacion occitana e des òmes, en tot aportar quauqua nuança autobiografica deth sòn patiment ena guèrra e era sua deportacion en Breslau. Era universalitat des sòns tèmes s'amague laguens d'ua detalhada descripcion dera civilizacion occitana. En generau tracte es problèmes der òme occitan que vò integrar-se ena civilizacion modèrna sense renegar dera sua identitat.

 

Mission Trobairitz!
 
«Ua net, pòc abans deth Gran Concors de Trobadors de Lengadòc, un comando d’ombres misterioses aucupe es carrèrs de Tolosa. Londeman, fòrça parets apareishen plees de poèmes escriti damb tinta violeta. Ne es sues autores, hemnes poètes enquia alavetz desconeishudes, ne saben arren. Qui deuen èster aguesti petiti èsters qu'an metut en marcha un plan entà hèr a sénter era votz des trobairitz?»
 
Cinta Arasa qu'auec eth prumèr contacte damb es trobairitz quan auie setze ans, ena Segondària (BUP), quan era sua  professora, era poetessa Dolors Miquel ne recitèc un poèma en classa.
 
Aquera accion espontanèa de destacar era istòria literària amagada des hemnes siguec eth desclavader dera fascinacion dera autora entàs poetesses medievaus, e posterioraments era publicacion deth roman infantil Missió Trobairitz!
 
"I a molt pòca informacion e non ne sò cap d'expèrta, eth hèt qu'auessa un gat que se didesse «Trobairitz» en casa acabèc en mercar eth ton. "Eth libre se situe en passat istoric, mès ei escrit per ua gatoneta, damb era sua personalitat originau.  Trobairitz adapte de manèra joviala er esperit dera poesia des trobairitz entara mainadèra deth sègle XXI.
 
Eth libre a compdat damb eth conselh d'Antoni Rossell, director der archiu Occitan der Institut d'Estudis Medievaus dera Universitat Autonòma de Barcelona.
 
Quan ère en procès d'escritura, Arasa sabec que volie revirar eth libre ar occitan, era lengua ena quau mos arriben aqueri poemaris qu'aueren mès preséncia entre 1135 e 1240.  Mission Trobairitz! n'ei eth títol en aranés .

 

---

ARASA, Cinta. Missió Trobairitz! (damb illustracions d'Ignasi Blanch). Col·leció la Formiga. Edicions Animallibres, 2013. 128 p. 8,50 èuros

 

 

fffff		fffff
	Eth CAÒC qu'a ua botiga de libres e de marchandatge en occitan damb fòrça rareses. En sòn sit wèb podetz trobar tanben bères arrecomanacions de libres. Comandar per e-mail