Lo 24 d’abril de 1915, uèi fa 105 ans, las autoritats turcas arrestèron sèt cents intellectiuals armènis a Constantinòple (uèi Istambol). Aquel jorn, conegut coma lo Dimenge Roge, marca lo jorn que comencèt lo genocidi d’aquel pòble de tradicion crestiana en mans del regim ultranacionalista dels Joves Turcs. En un pauc mai d’un an, se calcula que tuèron 1,5 milion d’armènis e que 850 000 foguèron desplaçats e menats en las infernalas Marchas de la Mòrt, a de camps de concentracion alonhats de lors regions. Las minoritats assiriana e grèga de l’empèri tanben foguèron chapladas amb de centenats de milièrs de mòrts pendent aquel periòde.

La tòca èra l’eliminacion fisica del pòble armèni dins lo territòri de l’estat turc, e mai s’una lei turca de 2007 enebís de parlar de genocidi e sosten que la populacion turca foguèt victima dels armènis. Segon la version oficiala, Constantinòple (Istambol) aviá paur d’una solidaritat crestiana entre armènis e russes pendent la Primièra Guèrra Mondiala, e amb aquel pretèxt reprimiguèron durament una revòlta dins la region de Van en abril de 1915.


La memòria

A l’ora d’ara, la memòria del genocidi se manten solament dins la jove Republica d’Armenia, nascuda en 1990 a partir del desmembrament de l’URSS, e dins los païses ont la diaspòra armènia es nombrosa.

Fins a la mocion d’Alemanha de fa cinc ans, França èra lo primièr país a impulsar d’iniciativas per reconéisser lo genocidi e a ensajat dos còps de ne penalizar la negacion, mas a mal capitat. Lo Parlament Europèu reconeis lo genocidi dempuèi 1987 gràcias a la pression de qualques eurodeputats franceses.

La posicion francesa sus lo genocidi armèni se pòt explicar perque los armènis son nombroses dins l’Occitània jos administracion francesa, mai que mai a Marselha e Valença.