Actualitats
La vila dels palaisses
Aperaquí al sègle XIV, la vila de Chanchan ja èra una de las vilas mai grandas de l’America indigèna medievala
La civilizacion chimu es encara uèi una cultura plan desconeguda per la majoritat, benlèu pr’amor que foguèt un reialme annexat pels incas, qu’arribèron pas gaire après dins la val de Moche. D’efièch, los desparièrs reis chimus establiguèron pas la capitala, Chanchan, fins a l’an 1300 e mens de dos cents ans puèi lor reialme tombèt, conquistat pels incas.
Chanchan èra a l’epòca una vila ja anciana (se crei que foguèt bastida a l’origina aperaquí l’an 900 après lo Crist) situada dins la val de Moche, pas luènh de la còsta. Lo territòri èra pas brica bon per l’agricultura mas lors abitants i poguèron viure, non sens problèmas, e far créisser la vila.
Aperaquí al sègle XIV, quand lo centre del poder politic chimu decidiguèt de la nomenar nòva capitala del reialme, la vila de Chanchan ja èra una granda metropòli amb una superfícia de 6 quilomètres cairats (sonque lo nuclèu principal de la vila) en mai de 20 km2 qu’avián encara los barris de la vila, çò que fa de Chanchan una de las vilas mai grandas de l’America indigèna medievala. D’efièch, uèi es classada coma la vila pus granda de totes los Andes.
Una estructura complèxa
L’estructura del centre de Chanchan contunha d’èsser encara uèi, segon lo vejaire arqueologic, coma la d’una vila plan complèxa e originala: lo nuclèu central a fins a 9 desseparacions diferentas e que, segon mai d’un cercaire, serián coma de vertadièras e pichonèlas vilas independentas en mai de fortalesas: totas avián de muralhas a lor entorn de fins a 7 mètres de nautor e gaireben un quilomètre de longor caduna. Mas mai d’un arqueològ preferisson d’emplegar lo mot palais e pas fortalesa pr’amor que caduna deviá aver una cort coma la que i aviá dins los capluòcs dels reialmes medievals europèus.
Cada palais de Chanchan auriá agut, doncas, un fòrt, de carrièras de quartièrs desparièrs, de polits jardins, de temples piramidals, una necropòli pròpria de depaus d’aiga e tanben de pichonas presons. De la capitala sortissiá una perfiècha ret d’irrigacion qu’arribava fins als pichons puèges que i aviá a l’entorn de la vila. Èra aital que lors abitants avián d’aiga. Quand la vila foguèt conquistada pels incas, aviá una populacion de fins a 30 000 abitants (benlèu mai). Las muralhas de la vila èran decoradas amb de bèlas gravaduras: d’aucèls, de peisses e diferents èssers antropomorfics marins en mai de divèrses dessenhs geometrics.
Segon los arqueològs, l’espandiment de la vila foguèt gradual aital coma los desparièrs “palaisses”. L’escrich apelat Istòria anonima de Trujillo de 1604 confirmèt que lor rei se nomenava Tacaynamo e qu’arribèt a Chanchan del nòrd estant. Lors filhs conquistèron pauc a cha pauc tota la val de Moche. Fins a sèt monarcas chimus i foguèron fins a la conquista inca de 1470: alara lo rei Tacaynamo foguèt enviat a Cusco coma presonièr de guèrra. (Legissètz la seguida)
Aqueste article es publicat dins Sapiéncia, la revista occitana de divulgacion scientifica, amb la quala Jornalet a un acòrdi de cooperacion. Podètz legir l'article entièr aicí.
Chanchan èra a l’epòca una vila ja anciana (se crei que foguèt bastida a l’origina aperaquí l’an 900 après lo Crist) situada dins la val de Moche, pas luènh de la còsta. Lo territòri èra pas brica bon per l’agricultura mas lors abitants i poguèron viure, non sens problèmas, e far créisser la vila.
Aperaquí al sègle XIV, quand lo centre del poder politic chimu decidiguèt de la nomenar nòva capitala del reialme, la vila de Chanchan ja èra una granda metropòli amb una superfícia de 6 quilomètres cairats (sonque lo nuclèu principal de la vila) en mai de 20 km2 qu’avián encara los barris de la vila, çò que fa de Chanchan una de las vilas mai grandas de l’America indigèna medievala. D’efièch, uèi es classada coma la vila pus granda de totes los Andes.
Una estructura complèxa
L’estructura del centre de Chanchan contunha d’èsser encara uèi, segon lo vejaire arqueologic, coma la d’una vila plan complèxa e originala: lo nuclèu central a fins a 9 desseparacions diferentas e que, segon mai d’un cercaire, serián coma de vertadièras e pichonèlas vilas independentas en mai de fortalesas: totas avián de muralhas a lor entorn de fins a 7 mètres de nautor e gaireben un quilomètre de longor caduna. Mas mai d’un arqueològ preferisson d’emplegar lo mot palais e pas fortalesa pr’amor que caduna deviá aver una cort coma la que i aviá dins los capluòcs dels reialmes medievals europèus.
Cada palais de Chanchan auriá agut, doncas, un fòrt, de carrièras de quartièrs desparièrs, de polits jardins, de temples piramidals, una necropòli pròpria de depaus d’aiga e tanben de pichonas presons. De la capitala sortissiá una perfiècha ret d’irrigacion qu’arribava fins als pichons puèges que i aviá a l’entorn de la vila. Èra aital que lors abitants avián d’aiga. Quand la vila foguèt conquistada pels incas, aviá una populacion de fins a 30 000 abitants (benlèu mai). Las muralhas de la vila èran decoradas amb de bèlas gravaduras: d’aucèls, de peisses e diferents èssers antropomorfics marins en mai de divèrses dessenhs geometrics.
Segon los arqueològs, l’espandiment de la vila foguèt gradual aital coma los desparièrs “palaisses”. L’escrich apelat Istòria anonima de Trujillo de 1604 confirmèt que lor rei se nomenava Tacaynamo e qu’arribèt a Chanchan del nòrd estant. Lors filhs conquistèron pauc a cha pauc tota la val de Moche. Fins a sèt monarcas chimus i foguèron fins a la conquista inca de 1470: alara lo rei Tacaynamo foguèt enviat a Cusco coma presonièr de guèrra. (Legissètz la seguida)
Aqueste article es publicat dins Sapiéncia, la revista occitana de divulgacion scientifica, amb la quala Jornalet a un acòrdi de cooperacion. Podètz legir l'article entièr aicí.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
La civilizacion chimu es encara uèi una cultura plan desconeguda per la majoritat, benlèu pr’amor que foguèt un reialme annexat pels incas ? Aquò nos dona amb ela un aire de familha… La civilizacion occitana es encara uèi una cultura plan desconeguda per la majoritat, asseguradament per amor que foguèt un triple reialme annexat pels Franceses…
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari