capçalera campanha

Actualitats

InternacionalIstòriaPolitica

Ongria se remembra del Tractat del Trianon e de las comunautats ongresas dins los estats vesins

Après la Primièra Guèrra Mondiala Ongria perdèt lo 71% de son territòri. Cent ans puèi, l’estat ongrés reconeis lo ciutadanatge de las minoritas ongresas a l’exterior

Ièr, 4 de junh de 2020, fasiá cent ans que se signèt lo Tractat de Trianon sus la fin de la Primièra Guèrra Mondiala que redusiá fòrça lo territòri ongrés en lo fasent pèrdre de tres parts  doas. A l’escasença d’aquela efemerida, Nationalia publica un rapòrt plan detalhat sus las consequéncias que las a patidas la nacion ongresa en seguida d’aquel acòrdi. Lo podètz legir en catalan e tanben traduch automaticament en occitan.
 
Per la celebracion del centenari del Tractat del Trianon an inaugurat un grand monument a l’exterior del parlament amb los noms de totes los pòbles ongreses que forman la Granda Ongria. Aquò mòstra que, 100 ans puèi, la nacion ongresa a pas oblidat sos membres en fòra de las frontièras estatalas.
 
 
Ongria abans la Granda Guèrra
 
Abans la granda guèrra, Ongria aviá un estatut especial dins l’Empèri Austroongrés. De totas las nacions de l’empèri, èra la que gaudissiá de mai d’autogovèrn. A la fin de la guèrra, lo Tractat de Versalhas (1919), redigit per las poténcias venceiras (Estats Units, Itàlia, França e lo Reialme Unit), umiliava Alemanha que pagava los còstes de la guèrra e perdiá son empèri colonial. Pus tard, Àustria e Ongria vendrián d’estats separats, mas sens prene en compte res mai que las resolucions dels venceires.
 
 
L’Acòrdi de Trianon
 
Après una situacion politica instabla en Ongria, los aliats convoquèron lo govèrn ongrés al palais del Grand Trianon de Versalhas per la signatura del tractat de patz lo 4 de junh de 1920. Amb aquel tractat, Ongria perdiá lo 71% de son territòri: Romania preniá Transilvània del temps que d’autres nòus estats coma Checoslovaquia, Iogoslavia, Ucraïna e la nòva republica d’Àustria s’apoderarián de partidas considerablas del territòri magiar. Lo territòri originari, de 325 000 km2, foguèt reduch a mens de 100 000 km2. Atal, lo nòu estat ongrés passava de 21 a 8 milions d’abitants.
 
Cal mençonar que dins los territòris perduts solament lo 25% de la populacion èran de magiars del temps que i aviá de romaneses, d’alemands, d’eslovèns, de sèrbes, de croats, d’eslovacs, d’ucraïneses... Èran las ancianas minoritats del Reialme d’Ongria.
 
 
L’Acòrdi de Munic de 1938
 
Amb l’Acòrdi de Munic de 1938, Ongria tornèt prene los districtes meridionals d’Eslovaquia e Rutenia, que fasián partida alara de Checoslovaquia. Pendent la Segonda Guèrra Mondiala, e jos l’arbitratge alemand, Ongria s’annexariá tanben lo nòrd de Transilvània, qu’alavetz aperteniá a Romania, mas que fins en 1918 èra estada ongresa. E amb la desbranda de Sèrbia davant los alemands, Ongria recobrèt una part de sos ancians territòris meridionals de Voivodina.
 
 
Passapòrt ongrés per totas las minoritas ongresas de l’exterior
 
La nòva Constitucion d’Ongria aprovada en 2011 reconeis las comunautats ongresas a l’exterior e lor autreja lo drech d’aver un passapòrt ongrés e quitament de poder votar dins las eleccions ongresas.
 
Après l’eleccion de l’ultradrechista Viktor Orbán coma primièr ministre, lo discors nacionalista es vengut mai evident que jamai e a pres un caire qu’a portat de tensions amb Romania e Eslovaquia per la collaboracion dirècta en fòrça domenis de l’estat ongrés amb las comunautats magiaras d’aqueles estats.
 
 
Lo Minority Safety-pack
 
Un exemple clar de l’inquietud dels ongreses per sos compatriòtas a l’exterior lo trobam dins la campanha apelada “Minority Safety-Pack” qu’en 2018 cercava un milion de signaturas per que l’Union Europèa prenguèse en compte los dreches lingüistics de las minoritats. De las 1 200 000 signaturas atenchas, environ mièg milion venguèron d’Ongria.
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
 
abonar los amics de Jornalet
 
 

 

Etiquetas

Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.

Bandièra05 1180x150: SIDILLÀ

Comentaris


I a pas cap de comentari

Escriu un comentari sus aqueste article