Actualitats
Los insèctes, tanben en declin
Cada an n’i auriá fins a un 0,92% de mens; aquò vòl dire que pendent los darrièrs 30 ans se seriá produch l’escantiment del 30% de la populacion dels insèctes de la Tèrra
Un nòu estudi fach al nivèl mondial demòstra que lo nombre total d’insèctes sus la planeta es tanben en declin. Segon las donadas, cada an n’i auriá fins a un 0,92% de mens; aquò vòl dire que pendent los darrièrs 30 ans se seriá produch l’escantiment del 30% de la populacion dels insèctes de la Tèrra.
Totun, lo nombre total d’insèctes que demòran prèp de l’aiga es fins a un 1,08% mai naut cada an e aquò se seriá debanat aital, benlèu, segon los cercaires que realizèron aquel estudi, pr’amor que i a de mai en mai d’airals amb d’aiga protegits pels umans. L’estudi foguèt realizat en 1676 luòcs diferents de la planeta e confirmèt, d’un biais scientifc, que tanben lo mond dels insèctes patís un fòrt declin.
L’estudi, publicat dins la revista numerica Science, foguèt realizat per divèrses universitats alemandas, coma la de Leipzig e la d’Halle-Wittenberg. Es un autre estudi que confirma lo fòrt declin que lo patís l’environament de la planeta coma lo que se debana en cèrts airals d’Alemanha e qu’arribariá, segon la region, fins al 76% de la biomassa de la zòna en 27 ans. Per ansin, es la soleta analisi al nivèl mondial que confirme lo grèu declin que lo patisson los insèctes sus tota la planeta.
Una analisi completa de las donadas
Los cercaires autors d’aquel estudi analisèron de milièrs de donadas sus lo mond dels insèctes entre los ans 1925 e 2018, en tot estudiar lo nombre real d’especimens e pas d’espècias. Aital, dins de païses coma la Grand Bretanha, los Estats Units o Alemanha lo declin es clar sonque en cèrts airals mas pas en totes. Pasmens, la conclusion dins totas las regions es fòrça parièra: lo declin es grand dins lo grop dels insèctes terrèstres (mas pas los aqüatics) perque pòt arribar d’èsser situat a un 0,92% annadièr.
Ça que la, un dels scientifics que trabalhèt en aquel estudi, RoeI van Klink, afirma que “malgrat qu’un 0,92% annadièr semble pauc, aquò vòl dire realament que i a agut un declin de fins a un 24% dins lo mond dels insèctes pendent los darrièrs 30 ans, e fins a un 50% durant los darrièrs 75 ans. Es un escantiment lent que los umans podèm pas percebre”.
En mai d’aquò, los cercaires soslinhèron qu’aquel declin es plan grèu en cèrtas regions d’Euròpa, e tanben dins l’oèst dels Estats Units. Lo declin s’es agravat dempuèi l’an 2005. Un dels cases mai evidents son los insèctes volants, que morisson en causa de las veituras. En mai d’aquò, i a fòrça mens d’insèctes dins l’èrba o dins la tèrra, mas lo nombre d’insèctes de las selvas a pas gaire cambiat.
Al meteis moment, los solets insèctes que lor nombre cresca son los aqüatics (un 38% de mai pendent los darrièrs 30 ans). La creissença es mai fòrta dins lo nòrd europèu, o en Russia. Es un bon senhal pels cercaires qu’ajuda a pensar que lo declin pòt èsser empachat se los umans o vòlon. De protegir de rius e de flumes pendent los darrièrs 50 ans seriá la responsa a tot aquò, çò dison los cercaires. (Legissètz la seguida)
Aqueste article es publicat dins Sapiéncia, la revista occitana de divulgacion scientifica, amb la quala Jornalet a un acòrdi de cooperacion. Podètz legir l'article entièr aicí.
Totun, lo nombre total d’insèctes que demòran prèp de l’aiga es fins a un 1,08% mai naut cada an e aquò se seriá debanat aital, benlèu, segon los cercaires que realizèron aquel estudi, pr’amor que i a de mai en mai d’airals amb d’aiga protegits pels umans. L’estudi foguèt realizat en 1676 luòcs diferents de la planeta e confirmèt, d’un biais scientifc, que tanben lo mond dels insèctes patís un fòrt declin.
L’estudi, publicat dins la revista numerica Science, foguèt realizat per divèrses universitats alemandas, coma la de Leipzig e la d’Halle-Wittenberg. Es un autre estudi que confirma lo fòrt declin que lo patís l’environament de la planeta coma lo que se debana en cèrts airals d’Alemanha e qu’arribariá, segon la region, fins al 76% de la biomassa de la zòna en 27 ans. Per ansin, es la soleta analisi al nivèl mondial que confirme lo grèu declin que lo patisson los insèctes sus tota la planeta.
Una analisi completa de las donadas
Los cercaires autors d’aquel estudi analisèron de milièrs de donadas sus lo mond dels insèctes entre los ans 1925 e 2018, en tot estudiar lo nombre real d’especimens e pas d’espècias. Aital, dins de païses coma la Grand Bretanha, los Estats Units o Alemanha lo declin es clar sonque en cèrts airals mas pas en totes. Pasmens, la conclusion dins totas las regions es fòrça parièra: lo declin es grand dins lo grop dels insèctes terrèstres (mas pas los aqüatics) perque pòt arribar d’èsser situat a un 0,92% annadièr.
Ça que la, un dels scientifics que trabalhèt en aquel estudi, RoeI van Klink, afirma que “malgrat qu’un 0,92% annadièr semble pauc, aquò vòl dire realament que i a agut un declin de fins a un 24% dins lo mond dels insèctes pendent los darrièrs 30 ans, e fins a un 50% durant los darrièrs 75 ans. Es un escantiment lent que los umans podèm pas percebre”.
En mai d’aquò, los cercaires soslinhèron qu’aquel declin es plan grèu en cèrtas regions d’Euròpa, e tanben dins l’oèst dels Estats Units. Lo declin s’es agravat dempuèi l’an 2005. Un dels cases mai evidents son los insèctes volants, que morisson en causa de las veituras. En mai d’aquò, i a fòrça mens d’insèctes dins l’èrba o dins la tèrra, mas lo nombre d’insèctes de las selvas a pas gaire cambiat.
Al meteis moment, los solets insèctes que lor nombre cresca son los aqüatics (un 38% de mai pendent los darrièrs 30 ans). La creissença es mai fòrta dins lo nòrd europèu, o en Russia. Es un bon senhal pels cercaires qu’ajuda a pensar que lo declin pòt èsser empachat se los umans o vòlon. De protegir de rius e de flumes pendent los darrièrs 50 ans seriá la responsa a tot aquò, çò dison los cercaires. (Legissètz la seguida)
Aqueste article es publicat dins Sapiéncia, la revista occitana de divulgacion scientifica, amb la quala Jornalet a un acòrdi de cooperacion. Podètz legir l'article entièr aicí.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Cada an n’i auriá fins a un 0,92% de mens; aquò vòl dire que pendent los darrièrs 30 ans se seriá produch l’escantiment del 30% de la populacion dels insèctes de la Tèrra. MAs aquò es un resultat global. Dins los territòris liurats a l'agricultura indistriala, l'escantiment deu èsser plan mai fòrt. En 2004, a aquesta sason, dins lo territòri campestral que i demòri, cada ser en tornant a l'ostal, me caliá netejar las fenèstras de la veitura. Ara, un còp cada quizenat, e aquò basta ! Aquò, a vista de nas, fa plan mai que 30%. E se ne crèban los insèctes, digatz-me, qué respiram ? Qué manjam ? Qué bevèm ?
Segur, los insèctes hèn besonh, tan pichons que siin, son un tròç de la cadena de la vita ... Shens eths, que va arribar ? Ne parlim pas de las abelhas , praubinas !
Per los insèctes aqüatics, bona novèla ! osca ! En l'aiga son los mosquits que s'i multiplican : adara an ganhat tota l'Occitània , dinca Lèire. Portan la dengue, lo chicongunia....., Plan interessant !
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari