Jornalet vos prepausa, cada jorn a partir del diluns 16 fins al dissabte 21 d'abril, una analisi dels programas electorals dels sièis candidats mai importants a las eleccions presidencialas francesas. Tostemps s'agiràn d'analisis jornalisticas d'un punt de vista nacional occitan e imparcial.
Eva Joly, la candidata d'Euròpa Ecologia –e del Partit Occitan–, sap quin es lo seu talon d'Aquilleu. La siá origina norvegiana e lo seu "polit accent estrangièr" son d'elements que pòdon èsser simpatics per una carga "sens importància". Çaquelà, per una candidata a Presidenta de la Republica Francesa es quicòm d'indigerible dins una societat tan nacionalista coma la francesa. Las galejadas suls mediàs a rapòrt del seu biais de parlar, las acusacions de voler balcanizar França a causa de l'engatjament de Joly pels dreits lingüistics, culturals e politics dels pòbles de França, o los atacs dels seus adversaris politics, en tot argumentant que las proposicions de Joly son las pròprias "d'un estrangièr que coneis pas las valors de la Republica", an ajudat encara mai a crear aqueste imatge de candidata outsider. Joly, pasmens, s'inquieta pas, car es conscienta que lo seu talon d'Aquilleu –l'imatge de dòna estrangièra– pòt èsser tanben a l'encòp una valor plan prigonda e positiva per un molon d'electors, farts de la retorica republicana francesa, que cercan un candidat amb una vertadièra volontat de cambiar l'estructura de l'Estat francés. Uèi, un jorn abans de decidir quin candidat votarem per las presidencialas, Jornalet vos ofrís un resumit del seu programa electoral.
Una nòva republica, una nòva democracia: adiu al reialisme presidencial
Joly vòl una nòva constitucion per França. Un nòu sistèma democratic, mai parièr als sistèmas dels autres païses d'Euròpa, coma Alemanha. Las proposicions concrètas de Joly son, per exemple, l'instauracion d'un regim parlamentari, en substitucion de l'actual regim presidencialista. Per Euròpa Ecologia, cal arrestar l'impunitat presidenciala que uèi i a en França, e cal balhar mai de poder al Parlament. Una autra de las proposicions de Joly es lo retorn a un sistèma electoral a la proporcionala a totas las eleccions, per evitar lo bipartidisme, aital coma la limitacion del cumul de mandats dins lo temps, o la reconeissença del vòt en blanc.
Non a l'energia nucleara, òc a l'energia renovabla
Lo programa d'Euròpa Ecologica es, òc, plan marcat pels engatjaments environamentals. Joly prepausa d'aplicar un plan per acabar amb l'energia nucleara d'aquí 20 ans, aital coma un plan perqué en 2020 lo 40% de l'energia de França siá de produccion renovabla. Tot aquò va de la man d'autras proposicions, en relacion als transpòrts alternatius, contra lo cambiament climatic, la pollucion, etc. Lo programa environamental d'Euròpa Ecologia es, çaquelà, un pauc feble per explicar cossí pensan capitar de far tot aquò. Seriá estat plan que las proposicions foguèssen estadas acompanhadas d'un argumentari per mostrar qu'es vertadièrament possible d'o far, al nivèl legal e al nivèl economic.
Una vertadièra opcion federalista
Ni Eva Joly ni Euròpa Ecologia an de complèxes per exprimir cossí vòlon transformar França se ganhan las eleccions. La proposicion 74 de son programa ditz, textualament: "Una nòva organizacion de França, sus un modèl federal diferenciat, amb una regionalizacion renforçada: autrejar a las regions de competéncias normativas e una prigonda autonomiá fiscala". Cal reconéisser que, dels sièis candiats, Joly es la mai clara a rapòrt del seu modèl d'organizacion territoriala de l'Estat francés. Tanben es la mai engatjada per far que las regions ajan una vertadièra autonomiá politica, coma se passa en Alemanha, Itàlia o Espanha.
Lengas regionalas, lengas oficialas
Euròpa Ecologica se presenta a las eleccions de la man de Regions e Pòbles Solidaris –ont s'i pòt trobar lo Partit Occitan, e d'autres partits autonomistas de França. E aquò se vei, se sentís. Se los candidats mai engatjats per las lengas regionalas çò que prepausan, coma se foguèsse quicòm de plan radical, es la ratificacion de la Carta europèa de las lengas regionalas o minorizadas, Joly va fòrça mai ailà e es la sola a s'engatjar per oficializar las lengas regionalas.
Federalisme per França, federalisme per Euròpa
A Euròpa li cal una "vertadièra" constitucion, segon Joly. E es per aquò que Euròpa Ecologica s'engatja perqué França lance un nòu procès constituent, que deu permetre d'avançar cap a una Euròpa federala, ont lo Parlament europèu aja mai de poder, e los estats, mens. Una Euròpa que priorize los interesses generals, independentament de las volontats dels caps d'estat o govèrn de cada estat.
Marçal Girbau
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
#6 : Merces per las explicacions de la redaccion ! Bon, apres, quo es la debuta, fau contunhar, mas m'agradaria de veire sus un terme mai o mens long de las contradiccions e un debat vertadier sus las ideias que son avançadas per los collaborators (los articles pas sinhats son efectivament imparciaus, pas de problemes).
#7 : M'as benleu mau compres, parlave pas daus partits, mas daus candidats, que, per fòrça, la presidenciala a la francesa es plan personalizada. E aqui, òc, sei desolat, d'un punt de vuda objectiu, chasque candidat que se presenta per lo prumier còp, o pusleu chasque candidat que dintra dins lo sistemi politica per lo prumier còp es fresche (perque Hollande se presenta per lo prumier còp mas es passat un pauc per tots los bureus avant), quò vòu ren dire !
D'un biais generau, me sembla que fau aver un minimum de respecte per los electors. O ben tot ses tanben dau genre a dire que i a 20% de la populacion que lur fau pas parlar perque an votat FN e que quò fai 20% de fachòs en França ? Dire dau mau d'un candidat, d'un programa, d'un partit, o dau sistemi de vòte, se voles, mas prener lo monde per daus colhons perque refusas de comprener lur chausida de vòte, tròbe 'quò conflat. Que quò sia per Arthuad, per Cheminade o per Marina.
Diu me damne! Per un pauc manqui de m'espatarrar de la cadièira! Lo Poutou fresc, passa encara. Ai enviat la cançon de las Brigitte sus los potons del Poutou a la neboda que votaba pel primièr còp de sa vida e vaquí que te m'a metut lo papieron del Poutou dins la bústia de las suspresas! Ara lo Cheminade que nos portariá d'aire fresc de Mars o de la Luna per de corredors intersiderals sortits de l'imaginacion d'un baug de sciència ficcion e de jòcs videos... Aquò revèrta la secta de Raël e son goró, plan occitan pr' aquò, qu'èra auvernhàs. E la Artaud... ambe las vièlhas sansonhas de la grand: trabalhaires, trabalhairas, rambalhaires, rambalhairas, romegaires, romegairas... Lo melhor que faguèt LO, al mens lo mai concret per portar un quicomet a sos militants -que susan los paures per la Causa-, foguèt, aquèl an qu'obtenguèt de moneda per aver passat los 5% a l'eleccion, de se manjar lo benefici en taulejadas.
#5 Benvolut Danís,
Fòrça gràcies peth tòn messatge e pes tues reflexions. Sò segur mos ajudaràn a melhorar entà arténher eth nòste objectiu d'èster çò de mès d'imparciaus possibles, mès que mès a niveu politic.
Jornalet non ei de cap de partit politic, e justaments per açò non vò cap de subvencion. De hèt en nòste prumèr editoriau didem:
"Lo Jornalet es pas un jornal sectari, sens l'influéncia de cap de partit. Es pas un jornal pensat o fach contra degun; lo Jornalet es unicament en favor d’Occitània e de totas las iniciativas que fan avançar lo país dins los domenis cultural, educatiu, lingüistic, politic, economic, social e ecologic. I a de plaça per totas las voses del país, tant que seràn respectuosas e tolerantas. Lo Jornalet, dins aquel sens, non sonque publica de nòvas e d'entrevistas, mas es tanben un endrech participatiu ont totes podèm aver la nòstra opinion e i exprimir lo nòstre vejaire."
Qu'auem pensat qu'ère interessant de hèr ua analisi politica sus es principaus candidats abans des eleccions, e atau qu'auem acceptat es collaboracions de Girbau. Qu'auem pensat que serien interessantes entàs legeires. Totun, i a tostemp era sua signatura, pr'amor que se i a bèra opinion exprimida, b'ei era sua opinion e non pas aquera de Jornalet.
Que sajam que toti es articles siguen çò de mès objectius possible. Eth Conselh de redaccion de Jornalet qu'arrespon pes articles non signadi. Es nòstes opinions se manifèsten solament enes editoriaus.
Totun, creigui qu'as plan arrason. Es articles publicadi pendent aguesta setmana, sus analisi politica, poderien auer estat mès imparciaus e objectius, mès que mès aguest darrèr.
Era nòsta tòca qu'ei sonque d'informar, per açò creigui qu'eth tòn comentari mos ajudarà fòrça a hè'c melhor. Mercés.
Ferriòl Macip
Jornalet
Bon, sens desconar, ai res contra lo Jornalet, mai l'inciativa es bona, mas la direccion que quauques uns prenen aqui me plai gaire.
1) Es que Marçau Girbau fai aqui daus papiers "oficiaus" o ben tot s'agis de bilhets personaus ? Dins lo segond cas, quò me pausaria pas de problemes qu'aja de las simpatias verdas, que, me sembla, a jamai renejadas, dau costat catalan coma dau costat frances. Per contra, dins lo prumier cas, quo es greu. S'un jornau se vòu reclamar de tala o tala etiqueta, perque pas, quò se fai en França. Mas io legirai pas un jornau occitan partesan, qu'a pauc de chanças de correspondre a mas conviccions personalas.
2) Se los papiers sus los candidats se vòlen objectius, perque botar un "?" per Hollande e pas per Joly ? Sei desolat, d'un punt de vuda mediatic, Poton, Artaud o Cheminade son tant "fresches" coma Eva Joly. E benleu mai, que EELV se son completament compromes emb lo PS, çò que risca de lur costar lur independencia e lur freschor.
3) Eva Joly es creditada de 2% d'intencion de vòte a las eleccions presidencialas. Los instituts de sondatges reconeissen que i a una marja de 5% d'error. Quò vòu dire que Eva Joly fai pas, en tota objectivitat, partida daus "candidats los mai importants" coma anonciat en introduccion de quela seria. Sia los fasetz tots los 10, sia fasetz los que chifren lo mai : Hollande, Sarkozy, Mélenchon, Le Pen e Bayrou. Punt.
4) En quò fasent, lo Jornalet sembla a un utis de propaganda per EELV e res mai. Òc, Joly menciona la sinhatura de la charta dins son programa, es federalista e per una devolucion de poder a las regions. Mas oblidatz que la sinhatura sola de la charta nos serv de ren tant que la Consitucion serà pas chamnhada (que lo Conselh Constitucionau l'a desjà retochada, quò li farà res de zo far un còp de mai). Oblidatz tanben que lo federalisma es nonmas UNA solucion adaptada a la situacion de las lengas regionalas, n'i a d'autras, a començar per l'autò-determinacion, per exemple, defenduda per Philippe Poutou (occitan, au passsatge). Pas un sol mot sus sa pausicion a se.
E, enfin, oblidetz que los occitans vòten pas forçadament per los que fan de la desfensa de las lengas un axe principau de lur programa, mai io sei segur en majoritat van pas votar entau (io lo prumier). Quo es per aquò que Mélenchon, jacobin etatista e francòfile, farà un bon scòre, quitament chas los occitans/occitanistes/occitanòfones.
I a un lobying EELV dens l'occitanisme qu'es plan cansant. N'es pas lo solet partit a deféner la lengas e culturas regionaus. Comença d'estar cansant aqueste arrepic "evajolista", e sonque per aquò me triga que las eleccions e siin acabadas. Per informacions, d'autes partits an posicions progressistas sus las lengas e culturas ditas minoritarias, personaument, ce'm sembla que seré benlèu estat interessant e mei objectiu de'n parlar un chicòt mei...
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari