Actualitats
Tintin parla aranés sus la Luna
Venon de paréisser dos nòus albums de Tintin traduches en aranés: Objectiu era Lua e Auem caushigat ena Lua
Tintin contunha de parlar occitan amb l’accent aranés. Après la publicacion en abril de 2019 de Es jòies dera Castafiòre, venon de paréisser dos nòus albums traduches en aranés: Objectiu era Lua e Auem caushigat ena Lua.
Aquela traduccion nos arriba gràcias a l’iniciativa dels ostals d’edicion Trilita e Zephyrum de Tintin de far parlar lo popular jornalista d’Hergé en diferentas lengas e dialèctes de l’estat espanhòl. Atal an bandit una iniciativa per traduire la banda dessenhada en aranés e tanben en aragonés, basco, galèc, valencian e castuo, un idiòma d’Extremadura derivat de la lenga asturleonesa. L'idèa es de publicar dos albums per an, un a l’entorn de Calendas e l’autre a l’entorn de Sant Jòrdi.
Las traduccions las a fachas lo collaborador de Jornalet, Tònho Castet, que tanben ne parla uèi dins sa tribuna d’opinion dins aqueste jornal.
Ara, l’aranés es amplament l’occitan pus parlat per Tintin, après sa modèsta espelida en lengadocian amb Las sèt bòlas de Cristal (Casterman, 1979) e Los cigarros del faraon (Casterman, 2016) e en provençal en grafia de Romanilha Li 7 boulo de Cristau e Lou tèmple dóu soulèu (Casterman, 2004).
Aquela traduccion nos arriba gràcias a l’iniciativa dels ostals d’edicion Trilita e Zephyrum de Tintin de far parlar lo popular jornalista d’Hergé en diferentas lengas e dialèctes de l’estat espanhòl. Atal an bandit una iniciativa per traduire la banda dessenhada en aranés e tanben en aragonés, basco, galèc, valencian e castuo, un idiòma d’Extremadura derivat de la lenga asturleonesa. L'idèa es de publicar dos albums per an, un a l’entorn de Calendas e l’autre a l’entorn de Sant Jòrdi.
Las traduccions las a fachas lo collaborador de Jornalet, Tònho Castet, que tanben ne parla uèi dins sa tribuna d’opinion dins aqueste jornal.
Ara, l’aranés es amplament l’occitan pus parlat per Tintin, après sa modèsta espelida en lengadocian amb Las sèt bòlas de Cristal (Casterman, 1979) e Los cigarros del faraon (Casterman, 2016) e en provençal en grafia de Romanilha Li 7 boulo de Cristau e Lou tèmple dóu soulèu (Casterman, 2004).
 | HERGÉ. Es aventures de Tintin. Objectiu era Lua. Zephyrum, Ed., 2020. 16,50 èuros.  |
 | HERGÉ. Es aventures de Tintin. Auem cauishigat ena Lua. Zephyrum, Ed., 2020. 16,50 èuros. |
 | HERGÉ. Es aventures de Tintin. Es jòies dera Castafiòre. Zephyrum, Ed., 2018. 16,50 èuros. |
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
DUS INSPECTORS UN SHINHAU ESTORDIDI:
Dupont: Bertranet, damb era mostacha dreta, un sh'alet quilhada
Dupond: Bertranon: damb era mostacha virada tà dehòra
Dupondt(es dus amassa): Bertrand.
Aqui qu'ac as!
#12 Sénher Bardou,
Es lo primièr còp que legissi l'expression "occitan lateral" per parlar dels patués que son pas d'occitan- vertadièr-central-coma cal (lengadocian). Vosautres occitanistas jacobins avètz d'imaginacion. Alara avèm l'occitan lateral occidental, l'occitan lateral oriental etc... La vòstra lenga matematica centrala de referença, coma o disètz, vos la podètz ... (mas ma maire m'a plan educat). Nosautres los laterals anam contunhar de lateralizar sense res vos demandar.
Lo paure Pèire Bec, soi desolat d'o dire, escriviá un gascon de fòrça marrida qualitat, paure, incoërent e illogic. Un "nhirgo" coma dison en Bearn. Una lenga sense rasics e sense sabor. Es normal, lo gascon èra pas sa lenga mairala d'enfança mas una lenga apresa a l'atge adulte.
Bona serada
#5 Donc, meilèu que d'arrevirar los albòms dens lo parlar emplegat peus darrèrs locutors d'un parçan, que v'estimatz mei que sian arrevirats hens ua lenga referenciau, un esperantòc, qu'arrés ne parla?
A la luna cal i anar e parlar occitan, del parlar que sia, mas Oc.
#11 & #9 Non avètz colhonat degun, ni mai En Pèire Bèc que foguèt President de l'Academia Occitana e que non a pas deèsser instrumentalizat vergonhosament coma o fasètz aital.
Nòstre président non dona aquesta tèxte dins la version que ne leiuratz aquí. Paginas 57 e 58 del libre qu'indicatz, nos liura una version fonetica (mas non pas dins un alafabet fonetic internacional tanpauc). Qualifica "Le languedocien" de "Occitan central" — valent a dire que tot çò mai a l'entorn es d'occitan lateral, es a dire d'occitan tanben ! E es plan lo Gascon Pèire Bec qu'o ditz.
Un estandard pòt èsser concebut coma la version d'una lenga parlada per lo mariòl que se'n pretend lo cap (coma lo francés de la cort de Versalha, per exemple) o coma una modalitat centrala d'unes parlars, qu'aja per objècte dèsser la mai clara possible per totes los locutors, la mens aluenhada possible del sieu parlar costumièr, çò que ss'apèla en geometria un baricentre.
Non es donc susprenent ni colonialista que la fòrma que prepausatz per de "lengadocian" semble d'estandard ; en estandard, donariá aiçò :
« Un òme non aviá que dos filhs. Lo mai jove diguèt a son paire : "es ora per ieu de me governar sol e d'aver d'argent ; me cal poder partir e véser de país. Despartissètz lo vòstre ben e donatz-me çò que devi aver." "O mon filh", diguèt lo paire, "coma voldràs tu ; ès un marrit e seràs castigat".
Puèi obriguèt una tireta, despartiguèt lo sieu ben e ne faguèt doas parts.
Qualques jorns après, lo marrit se'n anèt del vilatge en se conflant e sense dire adieu a degun. »
Cal precisir que Pèire Bec indicava (pagina 55) al subjècte de la fòrma "occitan central" de traits caracteristics "arverno-méditerraneus" :
1) Palatalizacion del tipe fach, facha
2) Realizacion africada del type [dj/ts]
3) Desinéncia -e de cante, etc… (nord-est del domani)
Aquí son tres traits que non correspondon a l'estandard de l'Academia Occitana, estandard que correspond mièlhs amb los traits dits per l'autor "aquitano-pirenèus".
La version fonetica, puèi la verison ortorgrafica (de las paginas 110 e 111) de çò que Pèire Bec dona per "occitan central" e que reprodusissètz aicí non mòstran qu'una causa : la centralitat (l'aspècte intermediari de la variabilitat eiretada) e l'estandard son vesins. Non podètz reprochar als membres de l'Academia un objectiu politic d'uniformizacion lengadociana que ne son estrangièrs ; assajan sonque d'establir una fòrma mejana (al sens matimatic) de la lenga (per la fòrma) e un lexic rigorós e coërent per totes los neologismes e los mots sabents, ça que concernís e pertòca lo còr de cada parlar, d'ont que siá. Lo centre d'un cèrcle non es centralista, mas simplament a aquidistància de las periferias. París es centralista, mas es totun plan mai vesina de la periferia normanda que non pas de Niça ni de Baiona. Aquò, si qu'es de centralisme : impausa lenga e cultura que non son nòstras. Confondre lo centre geometrica e sas caracteristicas amb un centralisme inegalitarista, xenofòb e mespresós es un element caracteristic de paranoïa ordinària…
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari