Lo Mond a tot plen de frontièras estranhas, mas paucas o son mai que la frontièra entre la Republica Aràbia Saharauí Democratica (RASD) e Mauritània. Los acòrdis de patz entre Mauritània, la RASD e Marròc creèron una zòna d’aperaquí dos quilomètres entre lo ponch mai al sud del mur d’ocupacion marroquina e la frontièra amb Mauritània. Dos quilomètres qu’en tèrmes practics son un pauc mai de tres perque lo passatge de la frontièra mauritana es puslèu un quilomètre mai al dedins de çò qu’es la frontièra reala.
 
Aqueles tres quilomètres teoricament son çò que li dison un “no man’s land”, ont normalament i deu viure pas degun. Mas en realitat i a de pichons grops de saharauís e qualques unitats de l’armada de la RASD, e tanben de contrabandièr e de gents qu’ensajan de profechar d’aquel vertadièr trauc negre.
 
Aquel territòri es traversat per un camin qu’arriba pas d’èsser una estrada, mas qu’en practica es un ais de comunicacion entre Mauritània e Marròc. Los marroquins an ensajat dins las darrièras annadas de crear una estrada fins a Nwadibu, amb l’evidenta intencion de consolidar aital l’ocupacion e barrar l’accès de la RASD a la mar. Mas l’ÒNU, que i manten de fòrças de patz, o a pas permés.
 
Aquesta dimenjada, totun, las tensions an escalat fins al ponch que lo govèrn de la RASD a anonciat oficialament qu’es tornarmai en guèrra amb Marròc, en rompent la trèva que durava dempuèi d’annadas. E la causa n’es estada un incident justament sus aqueles dos quilomètres de republica.
 
Per comprene çò que s'es passat, cal agachar la mapa.
 

 
Marròc protegís l’ocupacion del territòri saharauí amb un mur de sable e de pèiras, pensat per evitar lo passatge dels veïculs. Al total, lo mur ocupa l’equivalent de la distància entre Alacant e Estocòlme e emplega d’un biais permanent cent mila soldats. Cada dètz o quinze quilomètres, i a una pichona unitat de susvelhança permanenta.
 
Lo ponch al sud del mur es a qualques quilomètres après la vila d’Al Guargarat. Aquí, i a la doana marroquina qu’a vist créisser dins son entorn una estacion de benzina, un arrèst de l’autobús de la sola companhiá qu’i arriba e quitament un endrech que se definís coma ostalariá. Doas nautas tors e una granda pòrta metallica apareisson a la fin, devèrs lo sud, dins un trauc del mur d’ocupacion.



Un còp traversat aquel ponch e fins a la doana de Mauritània passan los tres quilomètres de tèrra de degun. Un païsatge distopic tot plen de carcassas de veituras abandonadas, d’armas que remembran lo conflicte e tota mena d’escombres.
 
Un detalh estonant e fòrça important es que lo camin que mena en Mauritània, mas en virant a drecha se se ven del nòrd, aquel espaci de degun dona accès a la peninsula de Cap Blanc, un endrech litoral important partejat gaireben per la mitat entre la RASD e Mauritània. Es aquí que se tròba una de las claus del conflicte.
 
 
La peninsula que pòdon pas ocupar los marroquins
 
La peninsula que se coneguèt amb lo nom de Cap Blanc es una rèsta, anacronica, de las colonizacions francesa e espanhòla. A lor moment los dos estats la se partegèron en traçant una linha gaireben drecha per la mitat. Del costat francés, uèi mauritan, i nasquèt la vila de Nwadibu, qu’es la capitala economica de Mauritània e tanben un dels pòrts d’ont mai d’immigrants ensajan d’arribar cossí que siá a las illas Canàrias. Del costat qu’èra espanhòl i a Al Kuwayra, una vila abandonada amb las bastissas destruchas e mièg enterradas jol sable del desèrt.

 

 
Un pache tacit entre Mauritània, la RASD e Marròc aviá quitat de fach Al Kuwayra, qu’es a aperaquí seissanta quilomètres de distància d’Al Guargarat, jos contraròtle mauritan. Per i arribar caliá un permés de l’armada mauritana e las paucas personas que i vivián èran contrarotladas per la polícia mauritana, malgrat que reconeguèsse que lo territòri èra pas sieu. La rason del pache se tròba de l’autre costat de la frontièra: sus la vila de Nwadibu.
 
En fasent solament un agach a Google Maps la situacion se compren sul pic. Sus la peninsula de Cap Blanc la partida de la RASD es un void absolut. Lo desèrt o ocupa tot. Per contra, del costat mauritan, Nwadibu a crescut fins als 90 000 abitants e es venguda lo centre economic del país. Es ont se situa lo principal pòrt e es lo ponch d’arribada del particular e espectaclós camin de fèrre, que transpòrta aquel mineral d’Al Zuirat estant, i a una de las minas pus grandas del Mond. Los trens arriban de far tres quilomètres, çò que los fa venir los trens pus longs del Mond.
 
Amb tanta activitat economica, lo pòrt e un aeropòrt internacional amb de vòls regulars tant a Casablanca coma dins la Granda Canària, Nwadibu es vengut un endrech de riquesa al mièg del non-res que cap dels protagonistas de la guèrra a pas d’interès de damatjar.
 
La situacion, totun, cambièt quand en 2016 la RASD establiguèt una pichona garnison de son armada a Al Kuwayra, concretament la Segonda Brigada Blindada Muhammad Abd Al Aziz. Fasiá trenta cinc ans que cap d’unitat militara sahariana ocupava pas un endrech de la còsta atlantica del país e la consolidacion d’aquela garnison permetèt a la RASD de pensar al repoblament d’Al Kuwayra, que totes sos abitants avián fugit devèrs los campaments de Tindof[1], en Argeria, après perdre la guèrra.
 
La possibla resurreccion de la vila auriá d’implicacions fòrça importantas pels saharauís, de tota sòrta. Propagandisticas, plan segur. Mas tanben de relacions internacionalas. L’Union Europèa, per exemple, ensaja de contrarotlar lo flux migratòri de Nwadibu e totas las barcas que partisson d’aquel pòrt devon passar davant Al Kuwayra, sul camin del nòrd. Las tropas saharauís i aurián fòrça a dire.
 
Lo fach que, pr’amor dels acòrdis de patz, l’armada marroquina aja pas drech d’intrar en aquel territòri facilita l’intencion saharauí, malgrat las enòrmas dificultats de tota sòrta qu’implicariá de manténer una populacion permanenta dins una zòna qu’a pas quitament d’estradas.
 
 
Un biais de far pression sus l’ÒNU
 
L’incident qu’amodèt tornarmai la guèrra la dimenjada passada mòstra cossí cambiariá la situacion se los saharauís installèsson una populacion permanenta. Perque çò qu’es passat es qu’un grop de civils que pretendon de far partida del Front Polisario an barrat pendent doas setmanas lo camin que religa la doana marroquina d’Al Guargarat amb la mauritana, sus la tèrra que teoricament es pas de degun.
 
Aqueste vidèo de RASD-TV mòstra lo grop de manifestants e lo camin barrat.
 

 
Divendres passat, de militars marroquins intrèron dins lo no man’s land per dissòlver la manifestacion e permetre lo passatge de veïculs, dins una clara violacion dels acòrdis de patz, çò qu’entraïnèt de part del govèrn saharauí l’anóncia del retorn a la guèrra. Las primièras accions militaras foguèron de bombardar divèrsas posicions marroquinas.
 
Amb aquelas accions, la RASD cèrca de tornar quichar l’ÒNU de far un referendum d’autodeterminacion del territòri, que segon la justícia internacionala contunha d’èsser de la responsabilitat d’Espanha coma poténcia coloniala, malgrat l’ocupacion marroquina dempuèi 1976. Los saharauís acusan l’ÒNU d’aver permés dins aquestas annadas l’immigracion massissa de marroquins dins lo Sahara occidental, amb la volontat d’alterar la lista electorala del referendum, que segon los acòrdis de patz i poirián solament prene part los saharauís e non pas los colons marroquins. Los nascuts en Sahara, totun, e mai lors parents sián marroquins, se considèran saharauís e lor vòte poiriá èsser decisiu per empedir la reconeissença de l’independéncia.
 
La Republica Aràbia Sahariana Democratica foguèt proclamada lo 27 de febrièr de 1976 e es a l’ora d’ara reconeguda coma un estat independent per quaranta estats membres de l’ÒNU e mai la Republica d’Ossetia. La majoritat dels estats que la reconeisson son arabis o africans, mas o fa tanben un grop important de païses americans que compren Mexic, Panamà, Cuba, Uruguai e Nicaragua, e qualques païses asiatics coma lo Timòr Oriental, Laos e la Corèa del Nòrd. Mas es pas reconeguda per cap de país europèu, malgrat que lo parlament de Suècia aja demandat a son govèrn qu’o faga.
 
La RASD es membre oficial de l’Union Africana, la granda organizacion continentala. Dins l’Union Africana, Marròc e la RASD an lo meteis estatut coma païses independents, malgrat los esfòrces marroquins per o empedir.
 
 
 
 
Vicent Partal
Article publicat originalament en catalan sus Vilaweb