Quand s’analisa los actors del conflicte mes en marcha en Mali, estona que lo principal dirigent jihadista, Mukhtar Balmukhtar, siá conegut per totes coma “Sénher Marlboro”. Sembla pas un nom apropriat per un jihadista, mas es pas ges una anecdòta. Sénher Marlboro a aquel nom perque es lo principal trafegaire conegut de Marlboro dins lo Mond. Una activitat de las mai lucrativas e discretas de la planeta. De fach, lo tabat es la mèrça principala de la contrabanda mondiala.

Oficialament lo govèrn francés a emplegat dos arguments per justificar l’atac en Mali. D’un costat, a dich qu’Al Qaida es a installar dins la region una basa fòrça importanta que menaça la seguretat d’Euròpa. Mas totjorn s’es parlat del “problèma de la contrabanda”. Los productors de tabat en Euròpa son aculats per la convivéncia entre las entrepresas estatsunidencas e los contrabandièrs, e donc se son refugiats dins una sola granda entrepresa, Imperial Tobacco. S’i tròban aqueles qu’èran abans los poderoses productors britanics, espanhòls e franceses, e qu’ara son desplaçats per l’efectivitat de Marlboro.
 
 
La contrabanda a la lutz del jorn
 
La chifra es estonanta, mas totes s’acòrdan dessús. Un tèrç de la produccion annala de cigarretas “desapareis” dins lo transit cap a de païses ont arriba jamai. La produccion de cigarretas es coneguda e contrarotlada pels Estats Units. Lo Departament de l’Agricultura publica constantament quantas cigarretas s’expòrtan e quantas son aqueridas o importadas per de païses tèrces. Es susprenent, coma se pòt veire sus aquesta taula, qu’aperaquí un tèrç de las exportacions arriban pas jamai enluòc. Se pèrdon.
 
De fach, aquelas cigarretas se pèrdon pas gaire. Arriban a de pòrts coma lo d’Anvèrs, lo d’Odèssa o lo de Dubayy, en concèpte de “transit”. L’Union Europèa a demandat que s’enebisca aquela activitat, mas a pas encara capitat. “Transit” vòl dire qu’aqueles pòrts recebon de grands cargaments de tabat que son pas per lo consume intèrne. D’ailà s’expòrtan vèrs d’autres païses. Mas la màger part del tabat de transit acaba simplament dins los rets de contrabanda, un enòrme negòci amb d’implicacions de tota sòrta.
 
L’Union Europèa crei que la contrabanda mondiala de marcas de tabat oscilla entre cinquanta e ochanta miliards d’èuros. Amb un grand avantatge sus d’autras mèrças: es un produch fòrça simple e segur. Far de contrabanda d’armas o de dròga requerís fòrça seguretat, mas ne far de tabat, non, perque los cargaments ocupan pauc d’espaci e desapareisson sens que se remarque gaire. E mai, los cans lo detèctan pas e degun passa pas cinquanta ans en preson per contrabanda de tabat. La granda marca de la contrabanda es Marlboro, de Philip Morris, perque es una marca coneguda e fisabla pertot.
 
 
Sahèl es vengut un dels grands nuclèus de distribucion de Marlboro de contrabanda
 
Mukhtar Balmukhtar, Sénher Marlboro, es considerat pels expèrts coma un dels mai grands contrabandièrs de tabat del Mond. En Sahèl e Sahara, las frontièras son pas sus la linha de demarcacion de l’estat, a pena i a d’estradas. Las doanas son dins las vilas e sustot dins las capitalas. Alavetz es fòrça simple de mòure de cargaments de la Mar Roja a la Mediterranèa e d’aquí vèrs Euròpa, sustot via Argeria e l’Africa Subsahariana.
 
Aquò permet de far de trafec amb tota sòrta de mèrças, mas lo tabat es mai que mai atractiu, adutz fòrça argent e ven ja preparat per la contrabanda. L’Union Europèa demostrèt que dins lo pòrt franc de Dubayy, plan alonhat d’Itàlia, arriban de caissas de tabat etiquetadas en italian. Per quina rason Philip Morris manda de caissas de tabat en italian a Dubayy? Benlèu perque sap qu’acabaràn que se vendràn en Itàlia?
 
Segon un rapòrt militar dels Estats Units, un paquet de Marlboro se vend a 250 francs CFA en Burkina Faso, a 650 en Mali e a 850 en Argeria; d’Argeria passa en Euròpa. Un contenedor plen de tabat a una valor aproximativa d’un milion d’èuros.
 
 
Que ganha Philip Morris?
 
L’Union Europèa a acusat constantament las entrepresas estatsunidencas de tabat de practicar e d’estimular la contrabanda. Mas que ganhan?
 
Per las entrepresas coma Philip Morris, la contrabanda es una aliada excellenta de sas politicas comercialas. Es pas per aconseguir mai d’argent mas per dos efièches que la favorisson fòrça: aquò fa davalar lo prètz mejan del mercat e pòt far evitar de restriccions.
 
Tre lo moment que los govèrns de tot lo Mond, mai que mai los occidentals, an identificat lo tabat coma un dels grands problèmas de santat mondiala, s’es aplicada la politica de far pojar lo prètz de las cigarretas. La mesura es dissuassiva pels consumaires. Alavetz, en ocupant lo mercat amb de tabat de contrabanda, las entrepresas estatsunidencas fan davalar lo prètz mejan del mercat e s’entravèrsan en l’efièch de las mesuras del govèrn.
 
De mai, arriban sens trabucs a de sectors de populacion mai que mai susvelhats, sustot a de menors, e intran dins de païses ont la venda de marcas estrangièras es pas legala. Una causa qu’an aconseguida dins totes los païses es de liquidar las entrepresas localas e d’installar, “de facto”, un monopòli de las entrepresas dels Estats Units suls consumaires europèus. En vint ans, lo tabat europèu, que dominava entièrament lo mercat, es passat a èsser marginal.
 
Lo govèrn italian foguèt lo sol que faguèt front: e abordèt un procès que culminèt en 2004 amb un acòrdi entre Philip Morris e la Comission Europèa. Itàlia acusèt Marlboro de destruir lo mercat local. Dins los ans 70, la majoritat dels fumaires italians consumavan MS, una marca manufacturada per la companhiá estatala Ente Tabacchi Italiano, que se vendiá a un pauc mai de mila liras per paquet. Mas dins totas las vilas e vilatges se podiá trobar de Marlboro de contrabanda a cinc cents liras.
 
Lo govèrn italian exigiguèt a la companhiá americana las taxas qu’aviá pas pagat e una compensacion per aver arroïnat las entrepresas de tabat italian. Lo conflicte s’acabèt amb un acòrdi entre la Comission Europèa e Philip Morris, que la companhiá estatsunidenca i acceptava de pagar un miliard d’èuros, çò que provoquèt l’indignacion dels grops antitabat e de las organizacions que susvelhan la contrabanda de tabat per tot lo Mond.
 
 
 
 
 
 
Aqueste article ven del jornal catalan Vilaweb, e es estat redigit gràcias a la collaboracion de sos legeires