En 2007 en vila de Niça los 200 ans de la naissença de Jausep Garibaldi –dins una maion eira desapareissuá dal Pòrt Límpia (actual Cai Papacino)– fuguèron l’ocasion de celebracions a brèti de la part de la societat civila coma de las administracions. Se celebrèt lo percors d’aquel òme dins lo Monde que gardèt tota la siu vida de ligams ambé la ciutat ont naissèt e passèt tota la siu enfança. En ligason amb aquò, Contea de Niça veguèt d’eveniments a l’entorn dals 150 ans de l’Anexion a França en 2010, Mentan e Recabruna (ancian Estat de las vilas liuras) faguèron parier per los siu 150 ans d’Anexion a França en 2011. E, Itàlia festèt lo 150n aniversari de la siu creacion en 2011...
 
Mas demòra un dúbito sus lo sepeliment de l’Eròi dals dos Mondes que fuguèt tanben un dals menaires de l’unificacion e la creacion d’Itàlia.

Anita Garibaldi sa reira-felena, eira responsabla de la Fondacion “Giuseppe Garibaldi” qu’a per tòca de promòure lo siu eretatge, s’interessèt tant a la vida de Garibaldi coma a ce que se debanèt après la siu mòrt. “Pepin lo Niçard” aviá fach saber que voliá èstre incinerat e voliá que los siu cendres sígon esparpalhats. La siu volentat fuguèt ren respeitaa perqué a l’epòca se considerava que se poiá ren tractar ansin l’eròi, defuntat sus l’ísola de Caprera, al ras de Sardenha, dins lo siu liech orientat –segon los siu òrdres– en direccion de sa cara ciutat de Niça. Mas una rumor diiá que d’uns dals siu mai fidèls discípols se serián sentits obligats de respeitar las siu darrieras volentats e aurián pilhat totas las mesuras per fin de dispersar los siu cendres.
 
Despí Anita mena campanha per obtenir l’autorisacion dal Ministèri italian de la Cultura de dubrir lo tombèl de Garibaldi a Caprera en dient que lo monde dèu saber la veritat. S’i demòra coma lo ditz la version istorica oficiala, l’embaimament de l’Eròi estent mal fach en aquel temps, seriá l’ocasion de restaurar la sepultura.
 
Acaba la siu batèsta en dire que lo siu tombèl s’ameritariá d’èstre desplaçat a Roma, la capitala de l’estat que Garibaldi faguèt nàisser e ont deuriá aver una plaça d’onor.
 
Lo debat a l’entorn de la possession de la memòria garibaldina es ren al siu primier episòdi. Per respeitar la volentat de son òme, lo còrs de son esposa brasiliera Anita Garibaldi (naissuá Ana Maria de Jesús Ribeiro) deviá èstre transferit definitivament a Niça en 1859. Mas en 1932 lo regime de Benito Mussolini exigèt lo transferiment dal siu tombèl, e la municipalitat de Niça finiguèt per cedir. Despí aquela annaa la celèbra esposa –qu’acompanhava Garibaldi dins totas las siu batalhas- repaua sota un monument a la siu memòria erigit sus lo mont Janicul a Roma.
 
Dins l’opinion publica d’uns pènsan que lo moment seriá belèu vengut de respeitar las volentats funebras de l’eròi internacional Garibaldi. La populacion e/ò la municipalitat de Niça poirián aver d’exigenças per recebre lo còrs e installar un monument mortuari al siu onor. D’efiech se poiriá demandar de raprochar Garibaldi de la tomba de sa maire Ròsa, enterraa al cementèri dal Castèl de Niça, Niça ont Garibaldi voliá que sa frema demòre tantben per lo repaus etèrne. L’acuèlh dal tombèl de Garibaldi seriá qu’una justa reparacion en compensacion dal transferiment mussolinian de 1932 que fuguèt ressentit coma un violament per la populacion niçarda.
 
 
 
 
Laurenç Revèst