Se commemorèt, ièr dimenge, lo 41n anniversari del Domhnach na Fola (o Bloody Sunday) en Irlanda del Nòrd. Aquela celebracion arribèt al mitan d’un clima de tension dins la zòna, pr’amor que lo conselh de Béal Feirste (Belfast) a decidit, a l’ostal de la vila, de limitar l’issar de la bandièra del Reialme Unit a dètz e sèt jorns notables.

Lo conselh prenguèt aquela decision lo 3 de decembre e, dempuèi, i a gaireben d’incidents cada jorn per carrièras. An atacadas qualques sedenças politicas dels principals partits nacionalistas, coma lo Sinn Féin o l’Alliance, e lors representants politics an recebut de menaças e d’atacs dins lors ostals.
 
 
Los incidents
 
Los incidents comencèron lo jorn del vòte, quand divèrses unionistas cremèron de bandièras irlandesas pel centre de Béal Feirste e quand, qualques oras puèi, intrèron dins l’ostal de la comuna en fasent de violéncias. Los jorns seguents, l’exaltacion unionista se difondèt per divèrses endreches del nòrd d’Irlanda, coma Lios na gCearrbhach (Lisburn), Port an Dúnáin (Portadown), Ard Mhacha (Armagh), an Baile Meánach (Ballymena) o Doire (Derry), e per ara, los incidents an enregistrat mai d’ochanta policièrs ferits e gaireben lo meteis nombre d’arrestats.
 
En mai d’aquò, lo divendres 18 de genièr, la vila de Doire visquèt una situacion de tension quand issèron las bandièras del regiment de paracasudistas britanics que son responsables del Domhnach na Fola (Bloody Sunday).
 
 
Lo Dimenge Sagnós
 
Lo Domhnach na Fola o Bloody Sunday (Dimenge Sagnós) es lo tèrme emplegat per far referéncia al masèl que se debanèt dins lo quartièr de Taobh an Bhogaigh (Bogside) de la vila de Doire, lo 30 de genièr de 1972.
 
Aquel jorn, 15 000 personas manifestavan contra una lei que permetiá al govèrn britanic d’empresonar de mond suspèctes d’aperténer a l’IRA, sens cap de jutjament prèvi. La manifestacion, convocada per l’Associacion pels Dreches Civils de l’Irlanda del Nòrd, s’organizava pacificament fins qu’un grop isolat de personas comencèron de lançar de pèiras contra una barricada de soldats. Aqueles respondèron primièr amb de gas, amb de balas de goma e amb d’aiga de pression, e posteriorament amb de fuòc real, çò que causèt que las carrièras de Doire venguèsson un caos.
 
Amb lo Domhnach na Fola de 1972, segon las donadas oficialas, se parla de 13 mòrts demest los quals i aviá 6 menors, e mai de 26 ferits per bala demest los quals 5 foguèron visats per l’esquina. Al total, i aguèt mai de 30 ferits, que qualques unes foguèron desquilhats per de veïculs de l’armada.
 
De fonts independentas, mai que mai de jornalistas, certifiquèron que cap dels ferits èra pas armat.
 
Lo primièr batalhon dels paracasudidas, responsable del masèl del Domhnach na Fola, foguèt enquestat pel govèrn britanic, mas fin finala, las responsabilitats foguèron pas esclarzidas. En 1988, lo primièr ministre Tony Blair demandèt una autra enquèsta e lo 15 de junh de 2010, après dotze ans de recèrcas, se faguèt public lo rapòrt oficial, de 5000 paginas, qu’acusava formalament l’armada britanica d’aquel masèl.
 
Lo grop irlandés U2 escriguèt una cançon suls faches, nomenada Sunday, Bloody Sunday, un grand succès de vendas internacionalas, que serviguèt a far conéisser la situacion de l’Irlanda del Nòrd a la comunautat internacionala.