La monson es un fenomèn climatic actual dels pus importants de la planeta. Sas consequéncias son vitalas per la vida sociala e economica de tota la region del sud-èst asiatic, mai que mai per Índia. Ara, un nòu estudi confirma qu’arriba mai de posca de l’Orient Mejan e aquò poiriá establir un nòu tipe de fenomèn atmosferic qu’entraïnarà, de segur, de cambiaments per la societat indiana mas tanben de tota Asia.
 
Lo nòu estudi foguèt menat per una còla internacionala de cercaires dont, Chien Wang, del laboratòri d'aerologia del CNRS de Tolosa, dins la region qu’a pres lo nom d’Occitània. L’estudi establís qu’una carga pus granda de posca se depausa dins lo vent qu’arriba d’Orient Mejan e que provòca, fin finala, la monson en Índia. Aquò menarà a de cambiaments climatics en tota aquela region e aquestes, segon los cercaires, seràn pas pichons.
 
“Es conegut que la posca que ven del desèrt, portada per de fòrts vents atmosferics, absorbís de radiacion solara d’un biais plan naut, çò diguèt Quinjan Jin, del departament de geografia de l’Universitat de Kansas e director de l’estudi. Alara ven fòrça cauda, çò qu’entraïna tanplan una atmosfèra pus cauda e un cambiament de la pression atmosferica. Aquò, a l’encòp, provòca de cambiaments dins los vents de la region”.
 
Lo fenomèn adutz d’umiditat al soscontinent indian pendent l’estiu amb de fòrts vents. Un còp acabat lo periòde dels vents, començan las pluèjas. Aquò es un fenomèn plan important per totes los abitants d’Asia del Sud, e mai que mai d’Índia.
 
 
Iran, una region clau
 
Lo replanat iranian es, segon aqueles cercaires, una region que ne patiriá tanben de consequéncias a la fin de la monson indiana. Es un replanat situat entre l’Orient Mejan e lo replanat tibetan e tanplan es fòrça naut. Es aicí que los cercaires preveson que pr’amor de la circulacion monsonica de cambiaments escafaràn lo planestèl. Aqueles cambiaments portaràn tanben mai de posca venguda de l’Orient Mejan e de modificacions dins la circulacion de pluèjas monsonicas en Índia.
 
Per ansin, segon Jin, tot aquò provocarà tres mecanismes climatics plan prigonds que fins ara se debanavan d’un biais mai suau en aquela region; lo primièr reduirà la reflexion de la nèu dins las montanhas amb una troposfèra e una superfícia pus cauda. Lo segond fenomèn refregirà, al meteis moment, la superfícia pr’amor de la posca dins l’atmosfèra. Lo tresen modificarà lo glaç montanhós e pr’amor d’aquò se farà de cambiaments dins las pluèjas monsonicas pendent l’estiu en tota Índia.
 
Totes aqueles canviaments climatics ara estudiats per aquela còla son plan importants per melhor conéisser lo cambiament climatic global car se i a mai de posca desertica se modificarà encara mai l’environament de tota la planeta. (Legissètz la seguida).




 

---

Aqueste article es publicat dins Sapiéncia, la revista occitana de divulgacion scientifica, amb la quala Jornalet a un acòrdi de cooperacion. Podètz legir l'article entièr aicí.