Aqueste mes de mai, un total d’uèch personas seràn entendudas a la cort de justícia de Vielha per la mòrt de l’ors Cachou. S’agís d’inculpats mas tanben de testimònis.
 
Lo cadavre del plantigrad foguèt trobat a Les (Quate Lòcs) lo 9 d'abril de 2020. Segon l’enquista, l’ors foguèt empoisonat amb d’etilenglicòl, una substància presenta dins lo liquid antigèl de las veituras. Un total de sièis personas son inculpadas per un delicte contra la fauna. Demest los inculpats, se tròba José Antonio Boya, èx-conselhièr general d’Aran, que l’entendèt lo jutje dimars passat a sa pròpria demanda. Tanben son inculpats dos foncionaris del Conselh General e un abelhaire. Totes eles fan partida d'una plataforma antiors de la Val d'Aran que se creèt sus WhatsApp e que ten 114 membres.
 
Segon l'enquista, un dels acusats diguèt sus aquela plataforma e quitament dins lo quite sèti del Conselh General d'Aran que voliá empoisonar l'ors amb d’antigèl. De fach, la necropsia incorporada a l'instruccion ne confirma l’empoisonament. Per empoisonar l'ors, se serviguèron d'un cèrvi per l'atraire, puèi pausèron d'escas amb d'antigèl.
 
Segon mai d’un grop ecologista, i auriá agut una conspiracion per tuar Cachou que la sostenián lo govèrn aranés e mai d'associacions antiors de l'autre costat de la frontièra politica.
 
L’enquista per desvelar cossí èra estada organizada la mòrt de l’ors permetèt a la polícia de Catalonha de desvelar un ret de trafec de cocaïna.
 

 

fffff		fffff
	Un ors agressiu que n’avián demandat l’extraccion   Se parlèt fòrça de Cachou a causa de sas atacas. En setembre 2019, lo sindic d’Aran d'alavetz, Francés Boya, exigiguèt “era extraccion immediata der os Cachou”. Divèrsas manifestacions de païsans e elevaires o demandèron tanben. Las autoritats de la Generalitat de Catalonha responsablas del programa de reïntroduccion de l’ors dins los Pirenèus avalorèron aquela possibilitat. Mentretant, apliquèron a una carronha un fungicida que li provoquèt de vòmits. Aquò lo persuadiguèt d’atacar pas pus d’animals e a partir d’octòbre n’aviá pas agarrit cap d’autre. Òr, aquel metòde poiriá èsser al centre de la polemica.     Una mòrt polemica   La mòrt de Cachou es totjorn seguida de polemica. Après la necropsia demandada pel Conselh General d’Aran, quatre associacions demandèron una segonda necropsia que permetèsse d’esclarzir las causas de la mòrt, car acusavan lo Conselh General d’Aran d’aver privilegiat una version interessada de la mòrt del plantigrad.   La primièra necropsia facha del còrs de l’animal non portèt pas de resultats conclusents. En seguida, lo govèrn d’Aran afirmèt que la possibla causa de la mòrt de l’ors èra estada una casuda de 40 mètres après l’ataca d’un autre ors. Mas los collectius Ipcena, Seo Birdlife, Fapas e la Federacion Ecologista de Catalonha èran convencuts de l’empoisonament de l’ors e demandèron que se tornèsse analisar las rèstas del cadavre. Los ecologistas se basavan sul fach que lo còrs del plantigrad presentava pas de nafraduras de cap d’ataca mas lo sorire sardonic que mòstran los mamifèrs quand morisson empoisonats.   Lo Conselh General d’Aran reconeguèt qu’en octòbre de 2019 avián aplicat de produches quimics a una carronha que la mangèt l’ors per li provocar de vòmits e lo persuadir d’atacar pas pus d’animals. L’usatge d’aqueles produches quimics inquietèt las associacions ecologistas; cresián qu’es çò qu’auriá tuat l’ors e crenhián qu’aguèsse d’efièches nocius sus d’autras espècias.