Vadut en 1972 a Saidí, a la hita, la franja aragonesa catalanofòna Francesc Serés que hè los estudis a las bèras arts puish en antropologia a Barcelona, qu’ei professor de catalan dens un licèu de Sallent.
 
Romans: Els ventres de la terra (2000, prèmi Pere Calders de literatura catalana e Pedro Saputo de letras aragonesas en catalan), L’arbre sense tronc (2001), los dus a la edicions Columna (Barcelona), puish Una llengua de plom (2002) Quaderns Crema (Barcelona) qui repren los romans anteriors en trilogia, en 2003, devath deu títol de De fems i de marbres.
 
A puish novèlas (de qui parlam uei) La força de la gravetat (Quaderns Crema, 2006, prèmi de la critica Serra d’Or 2007 e prèmi nacionau de literatura de la Generalitat de Catalonha), edicion francesa en çò de Fédérop, e un recuelh de cronicas Matèria primera (2007) prèmi Octavi Pellissa 2004. E arron Caure amunt. Muntaner, Llull, Roig (Quaderns Crema, 2008), qui arrecapta tres pèças de teatre sus la vita e l’òbra deus tres escrivans catalans.
 
En 2009 que pareishen ua antologia de novèlas Matar en Barcelona en çò d’Alpha Decay (Barcelona), prèmi ciutat de Barcelona la quita annada e los Contes russos en çò de Quaderns Crema, la soa òbra mei coneishuda.
 
La força de la gravetat = La force de gravité que pareish en francés mercés a Federop a Gardòna en Dordonha - edicions fondadas per l’esmiraglant escrivan e traductor occitan Bernat Lesfargues. Qu’ei lo libe, constituit per dètz-e-sèt novèlas e completat per quate nòtas.
 

Cada novèla qu’ei au men sentit com ua faceta d’un prisme de diamant perfèit
 
D’abòrd los eròis que son –i comprés los mei modèstes– d’ua singularitat ipnotica: la hilha d’Elvira de Las abelhas qui justament n’a pas d’identitat pr’amor deu non dit, de çò non reconeishut, de çò que’s son escrimats a har-la desbrombar; la guaridora e lo pair dens Lo don; los arbos de La fin de la hèsta (la “hèsta” que son las olimpiadas de Barcelona); lo responsable de sector deu pòrt e lo dangerós jòc de las esconetas enter los contenidors deus Drapèus o l’ausèth velhat peu guarde boscatèr deu Gran espèr blanc. Que son catastròfas hens un demiei paisan com Lo huec o hèits de societat dab lo bull transformator deu torisme sus la còsta dens Lo país o L’amòrt (neologisme enter amor e mòrt qui Francesc Serés empronta au poèta Enric Casasses): dròga, pudica epatiti de Miquel, amor incondicionau / non comptat de sa mair Maria e de l’amic d’enfància. Que son los essais de trespassaments de joens ciclistas; un sovier de mainats que jògan dab minas com qui’s desfida a traucar l’Ebre a la nada; Eulàlia enquistaira entau compte de la vila a descobrir ua barcelonina clandestina que diserem neurida per La Lutz dens la travèrsa del Cap de Mòn; l’eroisme comun d’un vielh mètge veudo a suenhar e suenhar enqüèra dens la montanha...
 
Que seré tròp d’essajar de v’ac har partatjar tot mes lo libe que’vs pren dinc au cap, dab istòrias ciseladas apeadas sus documentacion, istòrias viscudas o contadas - perspiradas e engolidas, restituidas – per un escrivan-mèdia - a bèths còps que sembla jornalisme dens las dralhas de Kessel, Kipling o Orwell... - dens ua lenga simpla, precisa e poetica au-delà. Un còp clavat l’obratge, que nse sovienen las fòrças de gravetat que pertòcan cada eròi de cada novèla, com un partatge absolut d’umanitat.
 



Domenja Lekuona
En Ondas^[1]
 

_____
SERÉS, Francesc. La force de gravité (tradusit deu catalan per François-Michel Durazzo). Federop,  2011. 270 paginas. 17,50 èuros. Dètz-e-sèt novèlas, quate nòtas.
 
 
 
_____
^[1]En Ondas en difusion setmana 3 de 2013 dab en bonus ua entervista de l’autor, en podcast suu site de Ràdio País