Actualitats
Zimbabwe sus la dralha de la “devolucion” e del multilingüisme oficial dins la nòva constitucion
Lo comitat constitucional a liurat la proposicion de nòva constitucion al Parlament. S’agís d’un tèxt qu’autreja l’estatut oficial a setze lengas e qu’establís dètz assembladas regionalas amb de poders legislatius. Se prevei un referendum nacional en març.
Zimbabwe es sus la dralha del referendum de sa nòva Constitucion cap a la fin de març, segon d’informacions conegudas dimècres passat per qualques mèdias africans, e segon çò que publicava Nationalia.
La constitucion, lo Comitat Parlamentari Constitucional (COPAC) l’a redigida e l’a liurada al Parlament zimbabwés la setmana passada. Los legislators i pòdon encara introdusir d’emendaments abans que lo tèxt siá aprovat pel pòble en referendum.
Tal coma es ara, lo tèxt introdusís de cambiaments plan importants dins l’Estat zimbabwés. Lo país african crearà dètz assembladas regionalas, qu’en principi seràn responsablas del “desvolopament social e economic” de lors províncias respectivas. Ça que la, una de las nòvas mesuras constitucionalas ditz qu’aquelas assembladas pòdon assumir de competéncias legislativas (una “devolucion”, segon la tradicion politica anglosaxona) se lo Parlament de Zimbabwe lor transferís los poders correspondents.
Lo tèxt provisòri ensaja tanben d’establir un estat oficialament multilingüe. L’article 6 ditz que Zimbabwe aurà setze lengas oficialas, que son l’anglés, lo chewa, lo chibarwe, lo kalanga, lo koisan, lo nambya, lo ndau, lo ndebele, lo shangani, lo shona, la lenga dels signes (sens especificar quala), lo sotho, lo tonga, lo tswana, lo venda e lo xhosa. Permet tanben que lo Parlament done l’estatut d’oficiala a quina autra lenga que siá dins l’avenir, e obliga tanben l’estat de “s’assegurar que totas las lengas oficialas seràn tractadas amb egalitat”, e mai de “prene en consideracion las preferéncias lingüisticas de las personas afectadas per de mesuras o per de comunicacions governamentalas”.
Per que totes aqueles principis se mantengan, cal que los dos principals partits zimbabweses (lo ZANU-PF del president Robert Mugabe e l’MDC del primièr ministre Morgan Tsvangirai) sostengan los cambiaments e que los eliminen pas del tèxt constitucional abans lo referendum.
Pendent las convèrsas del procès constitucional, l’MDC a mostrat que dona mai de sosten per transferir de competéncias a las províncias que lo ZANU-PF, qu’aqueste darrièr partit, comandat per Mugabe, es acostumat a un biais centralista de governar. La question autonomica causèt qualques disputas entre los dos partits, quitament lo mes passat.
La populacion de Zimbabwe es etnicament mixta. La majoritat aperten al grop shona, mas i a tanben un important grop ndebele dins las províncias occidentalas. Al delà i a d’autres pòbles originaris e los zimbabweses d’origina europèa.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Es coriós que sòrta totjorn l'anglés quand aquò logic es que i aguès una lenga neutra, que foguèsse pas de cap de país, l'esperanto, per exemple
#5 L'escritura existís dins certanas regions de l'Africa Subsahariana dempuèi la Nauta Antiquitat. E dins las regions qu'avián pas d'escritura, en tot cas, i aviá pasmens de culturas ricas gràcias a la tradicion orala.
Vos cal legir Levi Strauss, 'Race et histoire', que demòstra que totas las culturas del Mond, amb o sens escritura, an una riquesa culturala infinida.
Vos cal legir tanben las recèrcas recentas sus l'istòria anciana de l'Africa Subsahariana.
Voc cal pas restar dins los prejutjats e l'ignorància del colonialisme eurocentrista del començament del sègle XX. Sètz completament despassat.
#4 culturas força ricas dins una Africa subsahari desprovesida i d'escritura fins a una data recenta ?
#1 "se pot comparar l'occitan lenga de cultura milenària ambe lo tswana o lo voulalof ?"
Òc, se pòt comparar. Lo tswana e lo wolof an d'istòrias culturalas fòrça ricas.
Aquò es un cambiament important mas Zimbabwe a sempre agut una politica favorabla a las lengas africanas. En Africa del sud tanben an fach aquò mas lo resultat es relativament negatiu vist qu'aquela tòrre de Babel favorisa mai que mai las lengas dominantas (anglés e dins una mendra mesura l'afrikaans).
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari