La manifestacion dels menaires de camions comercials qu’envasisson Ottawa, la capitala de Canadà, mòstra cossí un problèma pòt èsser rapidament desviat per de grops extremistas que proclaman lo racisme, l’òdi e la violéncia.
 
Las règlas de jòc non escrichas d’una manifestacion publica reüssida consistisson a far prene consciéncia al public de las rasons de la protèsta; un problèma simple e clar que constituís una menaça dirècta e immediata sus las gents.
 
La question deu èsser una injustícia flagranta e deu aver una solucion evidenta que lo poder refusa de reconéisser.
 
Es la nòrma dins la vasta literatura sus l’accion dels movements socials. Per exemple, The Social Psychology of Protest del psicològ Bert Klanderman soslinha qu’a l’ora de definir un problèma per protestar, la colèra es l’emocion “exprimida per de personas que considèran que d’agents extèrnes son los responsables d’una situacion indesirabla”.
 
Lo mecanisme per activar una protèsta va de la paur a la colèra e puèi del lideratge a l’accion. En d’autres tèrmes, dins la mesura qu’una persona crentosa ven una persona en colèra, exigís una accion rapida que de dirigents manipulaires poiràn esplechar.
 
I a pas cap de dobte que de nombroses menaires de camion protestataris an paur. Maites citan la paur de pèrdre lors mejans de subsisténcia e de veire lors libertats civilas anulladas per las mesuras anticovid-19.
 
Aquela paur es estada aisidament transformada en colèra contra los govèrns e los servicis de la santat. Lor solucion? Metre fin a las restriccions restacadas a la covid-19, non sonque pels menaires, mas per totes los canadians.
 
La paur e la colèra an format un beuratge poderós e volatil a la recerca de lideratge e d’accion visibla — dont lo pretendut “convòi de la libertat”.
 
E es a partir d’aquí que tot a mal virat.
 
 
Un amalgama de maitas fòrças
 
Qualques oras après que de menaires de camion an envasit las carrièras de la capitala de Canadà, çò qu’a rapidament virat son d’imatges e de reportatges de manifestants qu’agitavan de croses gammadas, en urinant sus la tomba del soldat inconegut e en exigissent de manjar gratuit dins de refugis per de personas sens abric. Aquò a suscitat la colèra del primièr ministre Justin Trudeau, qu’a declarat:
 
“Vòli èsser fòrça clar; sèm pas intimidats per los que lançan d’insultes e d’injúrias als trabalhadors de las pichonas entrepresas e rauban de manjar als sens-abrics. Cedirem pas als qu’arboran de bandièras racistas. Cedirem pas als que se liuran al vandalisme o que desonoran la memòria de nòstres ancians combatents. I a pas de plaça dins nòstre país per las menaças, la violéncia o l’òdi… aquò deu cessar.”
 
Una granda manifestacion pòt sovent èsser un amalgama de nombrosas fòrças amb de nombroses objectius e agendas. Aquel ecosistèma d’exigéncias, de ràbia e d’energia pòt aisidament servir d’ostatge a de grops mai pichons mas poderoses que, amb un engatjament febril, de competéncias organizacionalas, de ressorsas e d’experiéncia, desvian l’agenda.
 
Aqueles grops s’adreiçan pas al grand public mas a lor pròpri grop restrench de suportaires, en utilizant d’accions provocaires e sensacionalistas per obténer una cobertura mediatica e sociala e, amb un pauc d’astre, qualques aderents suplementaris. Après un examen, vesèm que son una mesclanha d’extremistas d’extrèma drecha, d’anarquistas e d’acolits de Donald Trump.
 
 
Expausat d’una vertat laida
 
Mas recèrcas a prepaus de quin es lo nivèl acceptable de las protèstas publicas per la majoritat dels ciutadans son totjorn arribadas al meteis resultat. Acceptam las manifestacions pacificas coma un drech inerent dins las democracias. Mas volèm tanben que las manifestacions sián ordenadas, generalament non perturbadoiras de nòstra vida vidanta, de corta durada e non violentas.
 
Per exemple, lo Sondatge Mondial de Valors mòstra qu’entre 2017 e 2020, encara que lo 29 % dels canadians volguèsse pas jamai participar a una “manifestacion legala e pacifica”, lo 48 % si qu’o poiriá far segon la revendicacion. Los mots clau son legitima e pacifica.
 
Los cercaires convenon generalament que los eveniments violents qu’evòcan la paur e d’autras reaccions emocionalas fòrtas son fòrça mai enrasigats e memorizats pel cervèl uman que los eveniments mai benignes e non violents. Aquel fenomèn es particularament verai en accions de protèsta publica ont lo ton d’una protèsta (violent fàcia a non violent) pòt rapidament far bascular l’opinion publica del sosten a l’oposicion.
 
Çò que lo “convòi de la libertat” es arribat de far, es de rompre lo teissut protector del “fach d’èsser canadenc” per expausar una vertat afrosa — que benlèu lo racisme, la radicalizacion violenta e la manca de respècte maquinan dins una granda partida de la psiquè canadenca, mai que çò que voldriam admetre.
 
 
 
 
Eli Sopow
Professor de gestion del cambiament e del comportament organizacionals a l’Universitat Canadà Oèst. Aqueste article es publicat originàriament dins The Conversation.