Tot lo mond de l’etologia es plan estonat pr’amor que de cercaires alemands an pogut espepissar cossí los chimpanzés capturan d’insèctes e los daissan sus las nafraduras d’autres chimpanzés per assajar de los garir. L’estudi de cercaires de l’Universitat d’Osnabrück, en Alemanha, publicat dins lo numeric CurrentBiology, demòstra un fach jamai abans observat dins lo mond dels chimpanzés: una medicacion pròpria, que situariá aquel ominid coma un dels pus intelligents mamifèrs de tota la planeta pr’amor de tot çò que sabèm ja que fa.
 
L’estudi foguèt dirigit per Simone Pika e demòstra amb divèrses vidèos cossí los chimpanzés emplegan d’insèctes per se sonhar d’un biais natural. Los cercaires foguèron estonats quand poguèron veire que los chimpanzés estudiats dins la natura fasián servir d’insèctes o de plantas perluchar contra de patogèns o de parasits. Aquò, pasmens, seriá comun en mai d’una espècia animala, coma de reptils, de mamifèrs, d’aucèls o encara los insèctes eles meteisses.
 
“Doas espècias d’ominids plan pròchas, los chimpanzés mas tanben los bonobos, manjan de fuèlhas amb de proprietats quimicas per aucir de parasits, çò confirmèt Pika. Pasmens, çò espepissat ara, valent a dire utilizar d’insèctes sus de nafraduras per se sonhar naturalament, èra pas jamai estat observat abans pels cercaires d’Africa de l’Oèst e de l’Èst. E es un obratge susprenent”.
 
“Los chimpanzés capturan d’insèctes e los daissan sus de nafraduras d’autres chimpanzés, çò confirmèt Tobias Deschner, primatològ de l’Institut de Sciéncias Cognitivas d’Osnabrück. E o fan sovent. Ara, après l’estonament, cal estudiar mai encara aquela conducha per veire s’aquò pòt aver de consequéncias per aquela espècia mas tanben per l’espècia umana”.
 
Lo primièr còp
 
Foguèt en 2019 qu’Alessandra Mascaro, biològa d’antropologia evolutiva a l’Institut Max Planck d’Antropologia Evolutiva, observèt quicòm d’estranh en un chimpanzé. I aviá una chimpanzé femèla sonada Suzee qu’aviá una filha pichona, Sia, malauta. Suzee capturèt un insècte de l’aire, lo tenguèt un temps dins sa boca e puèi lo daissèt sus la nafradura de sa filha. Aquò èra pas estat jamai raportat per cap de cercaire del Projècte Ozouga, que fasián 7 ans qu’estudiavan aqueles ominids en Gabon. E dins lo vidèo realizat per la biològa se pòt veire cossí Suzee agacha lo pè de sa filha e sembla de se demandar çò qu’es per far. Puèi captura un insècte e lo daissa sus la nafradura de la jove chimpanzé. Un fach jamai observat scientificament pels umans e qu’entraïnèt l’estonament general de la comunautat antropologica de la planeta.
 
Per ansin, una còla de cercaires comencèt d’estudiar tornarmai un grop de chimpanzés e assagèron d’espepissar un autre cop aquela conducha. Estudièron los chimpanzés pendent 15 meses, fins al mes de febrièr de 2021, e podèron observar aquel fenomèn fins a 76 còps (o faguèron 11 adultes mascles, 2 joves mascles, quatre femèlas adultas, e 2 femèlas joves). E fins a 19 còps los chimpanzés faguèron çò que fasián los autres chimpanzés, çò es çò que foguèt primièr observat en aqueles ominids.
 
“D’en primièr, capturavan un insècte, çò diguèron los cercaires d’aquela còla. Puèi lo retenián presonièr e li permetián pas de s’escapar. Fin finala, lo daissavan sus la nafradura d’un autre chimpanzé. Après lo mòure mai d’un còp sus la nafradura lo tornavan lo prene dins la man. Mas aquò se fasiá plusors còps d’un biais jornadièr”.
 
Totun, los cercaires an pas pogut classificar lo tipe d’insèctes, en consequéncia de qué dison que cal estudiar mai aquela conducha. Sembla qu’aqueles insèctes sián d’insèctes voladors, plan pichons e amb una color escura. Los chimpanzés an pas jamai manjat l’insècte qu’utilizavan.(Legissètz la seguida).




 

---

Aqueste article es publicat dins Sapiéncia, la revista occitana de divulgacion scientifica, amb la quala Jornalet a un acòrdi de cooperacion.  Podètz legir l'article entièr aicí.