Cada dissabte, e gràcias a Clamenç Pech, presentarem dins Jornalet un personatge istoric del país nòstre, extrach de la cronica de Ràdio Occitània “L’occitan del jorn”, que se difusa de diluns a divendres dins l’encastre de l’emission “L’ora del tè” entre 17h e 18h.

Se vos passejatz a Caors, sus la plaça Chapou, al ras de la catedrala Sant Estève, lo vòstre agach serà interpelat per una vièlha ensenha. Indica qu’autres còps se trobava aquí un “bazar genovés” tengut per un cèrt Gambetta. Vos pòdi dire que non, aquel Gambetta es pas un omonim. Aquel magasin aparteniá a Joseph Gambetta, especièr originari de la region italiana de Ligúria, e paire de Leon Gambetta, òme d’estat de la Tresena Republica.
 
Las originas carcinòlas del grand òme son pas gaire conegudas. Farà sos estudis entre lo petit seminari de Montfaucon e lo licèu de Caors. Se farà remarcar pro d’ora per son caractèr pro fòrt e sas nautas capacitats intellectualas. Reganhant a tornar prene lo negòci familial, s’escapa a París per far d’estudis de dret en 1857. Obtenguèt la naturalizacion dos ans mai tard, vendrà avocat en 1860.
 
Tardarà pas a se far remarcar, a l’encòp professionalament e juridicament. En 1868, defend lo jornalista republican Charles Delescluze. Aquel òme compareissiá per aver publicat una soscripcion per quilhar un monument a la memòria d’un deputat mòrt lo 3 de decembre de 1851 per aver resistit al còp d’estat de Napoleon III. Gambetta plaidegèt amb passion en favor de son client, faguèt una critica sevèra del Segond Empèri qu’atirèt l’atencion dels republicans.
 
L’Istòria retendrà Leon Gambetta coma un dels artisans del manten de la Republica a la seguida de la casuda del Segond Empèri. Que foguèsson los legitimistas, los orleanistas, los bonapartistas o encara la glèisa catolica, la mira èra clarament d’abatre la Gusa! Son discors contra lo plebiscit en 1870 pausava las basas de son engatjament en favor del sufragi universal. Ramentava alara que las monarquias (parlamentàrias o pas) s’esfòrçan de trucar aquel procès e qu’es la soleta faiçon d’assegurar la subrevivéncia d’aquel regim. Mas rapelèt que çò d’essencial son pas “las condicions de vida per un govèrn” mas “la sobeiranetat” e “la libertat pels pòbles”.
 
L’essencial de son trabalh se faguèt al parlament coma deputat de Bocas de Ròse, del Bas Ren, de Sèina e del XXn arrondiment de París. Acabarà president del conselh dels ministres en se gardant lo Ministèri dels Afars Estrangièrs. Moriguèt a 1882 a Sèvres dins los Nauts de Sèina. Al cors de sa vida, tornèt pas qu’un còp dins sa vila de naissença per de commemoracions oficialas.




Clamenç Pech