Actualitats
Descobèrt lo cratèr d’un gigantàs meteòr en Groenlàndia
Es estat plan malaisit de poder confirmar qu’èra lo cratèr d’un meteòr que tombèt sus la Tèrra e tanben ne trobar l’edat
Una còla de cercaires daneses e suedeses a confirmat la tròba del cratèr d’un meteòr gigantàs que seriá tombat sus la superfícia de Groenlàndia fa aperaquí 58 milions d’annadas. Lo cratèr fa gaireben 31 quilomètres de diamètres e se troba situat jos lo glacièr d’Hiawatha, dins nòrd-oèst d’aquel territòri danés.
Per ansin, segon aqueles cercaires, lo cratèr (qu’es ja conegut amb lo nom de cratèr d’Hiawatha) aguèt per causa principala la casuda d’un meteòr de fèrre d’aperaquí 1 km de diamètre que tombèt sus aquela region fa 58 milions d’ans, çò es sonque 8 milions d’ans après la casuda del meteòr Chicxulub, que provoquèt l’extincion dels dinosaures sus la Tèrra.
Una descobèrta malaisida
Pels cercaires, confirmar l’existéncia d’aquel cratèr trapat en 2015 foguèt pas brica facil:
D’autre caire, per Gavin Kenny, cercaire del Musèu d’Istòria Naturala de Suècia, “foguèt una vertadièra suspresa de descobrir son edat. Ara, çò que cal far es confirmar quins efièches environamentals provoquèt pendent un periòde clau en l’istòria del desvolopament de la vida sus la Tèrra”. De remembrar que, per trobar l’edat d’aquel cratèr, los scientifics analisèron divèrsas parts del cratèr, lo glacièr e lo riu amb de 40Ar/39 Ar. Tanben estudièron lo zircòni de divèrsas pèiras trobadas dins l’airal.
“Plusors rius que tombavan del glacièr donèron de pèiras de sabla e de ròca que patiguèron de tras que nautas temperaturas fa 58 milions d’ans, çò diguèron los cercaires. Lo cratèr d'Hiawatha entraïnèt un espandiment d’energia durant de milions d’ans plusors còps mai massís que l’energia que l’emet una bomba atomica. A aquela epòca, Artida èra cobèrta d’una selva temperada e i aviá fòrça fauna en aquel luòc. De temperaturas amb mai de 20 ºC èran la mejana abituala annadièra. Mas alara arribèt Hiawatha, sonque 8 milions après la desaparicion dels dinosaures, e aquò provoquèt tanben un cambiament gigantàs dins la biologia de nòstra planeta”. (Legissètz la seguida).
Aqueste article es publicat dins Sapiéncia, la revista occitana de divulgacion scientifica, amb la quala Jornalet a un acòrdi de cooperacion. Podètz legir l'article entièr aicí.
Per ansin, segon aqueles cercaires, lo cratèr (qu’es ja conegut amb lo nom de cratèr d’Hiawatha) aguèt per causa principala la casuda d’un meteòr de fèrre d’aperaquí 1 km de diamètre que tombèt sus aquela region fa 58 milions d’ans, çò es sonque 8 milions d’ans après la casuda del meteòr Chicxulub, que provoquèt l’extincion dels dinosaures sus la Tèrra.
Una descobèrta malaisida
Pels cercaires, confirmar l’existéncia d’aquel cratèr trapat en 2015 foguèt pas brica facil:
“Es estat plan malaisit de poder confirmar qu’èra lo cratèr d’un meteòr que tombèt sus la Tèrra e tanben ne trobar l’edat, çò diguèt Michael Storey, cercaire del Musèu d’Istòria Naturala de Danemarc. Es per aquò que, quand dos laboratòris scientifics de Suècia e Danemarc confirmèron a l’encòp son edat e sa morfologia après far servir diferents metòdes, ne foguèrem plan contents. E lo cratèr es plan mai ancian que çò que pensàvem”.
D’autre caire, per Gavin Kenny, cercaire del Musèu d’Istòria Naturala de Suècia, “foguèt una vertadièra suspresa de descobrir son edat. Ara, çò que cal far es confirmar quins efièches environamentals provoquèt pendent un periòde clau en l’istòria del desvolopament de la vida sus la Tèrra”. De remembrar que, per trobar l’edat d’aquel cratèr, los scientifics analisèron divèrsas parts del cratèr, lo glacièr e lo riu amb de 40Ar/39 Ar. Tanben estudièron lo zircòni de divèrsas pèiras trobadas dins l’airal.
“Plusors rius que tombavan del glacièr donèron de pèiras de sabla e de ròca que patiguèron de tras que nautas temperaturas fa 58 milions d’ans, çò diguèron los cercaires. Lo cratèr d'Hiawatha entraïnèt un espandiment d’energia durant de milions d’ans plusors còps mai massís que l’energia que l’emet una bomba atomica. A aquela epòca, Artida èra cobèrta d’una selva temperada e i aviá fòrça fauna en aquel luòc. De temperaturas amb mai de 20 ºC èran la mejana abituala annadièra. Mas alara arribèt Hiawatha, sonque 8 milions après la desaparicion dels dinosaures, e aquò provoquèt tanben un cambiament gigantàs dins la biologia de nòstra planeta”. (Legissètz la seguida).
Aqueste article es publicat dins Sapiéncia, la revista occitana de divulgacion scientifica, amb la quala Jornalet a un acòrdi de cooperacion. Podètz legir l'article entièr aicí.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Groenlàndia :
Groenlàndia es la segonda iscla mai granda del mond. 56 752 estatjants sus una superficia de
2 166 086 Km² 0,03 estatjant al Km².
Lenga Groenlandés oficiala dempuèi 2009, Danés parlat gaireben pertot et Anglés atanben qu’es la sola lenga estrangièra ensenhada.
Jol permafròst s’amagan tresaurs qu’atissan las cobezejadas de China e dels Estats units.
Coire, Zinc, Fer, Adamàs, Aur, Titani Urani, Plomb, Terras Estrategicas*.
*Se dis terras escasses, mas sus la rusca terrenala son pas escasses, , lo perperic es de trobar un gisament que siòsquèssa rendable de per sa quantitat, tanben sariá plan milhor de las nomnar Terras Estrategicas (es la tendencia ara).
Descobertas al XVII sègle fusquèron expleitadas al prim de las annadas 1970.
Las terras estrategicas dichas escasses son al nombre de detz e set (17) :
L’escandi (lo scandium), l’itri ( l'yttrium), e los quinze Lantanids (Lanthanides) es (Lantani (lanthane), Cèri (Cérium) , Praseodimi (Praséodyme), Neodimi (Néodyme), Prometi ? (Prométhium), Samarium (Samarium) , Europi (Europium) , Gadolini (Gadolinium), Tèrbi (Terbium), Dispròsi (Dysprosium) , Òlmi (Holmium), Èrbi (Erbium), Tuli (Thulium), Itèrbi (Ytterbium), e Lutèci ? (Lutécium). (sabi pas tròp los noms en occitan)
Utilizadas dins las fabricacions de nautas tecnologias baterias de vuèituras electrics e hibrids, dins las LED, los Piuçats, los esmartfons, los ecrans, las eolianas, los panèls solaris, los captadors radàrs, sonars, sistems d’armas e de ciblatges, aimants eca...
De qu’un es lo repercutiment sus l’environament :
Extraccion e rafinatge d’aquelas terras estrategicas produzisson d’elements toxic que son escampats dins l’environament : Acid sulfuric, Urani, Metals pesucs.
En 1998 los Estats-Units Fusquèron dins l’obligacion de tampar la mina a cèl dubert de « Mountain Pass », d’ escalampada milherats de litres d’aiga radioactiva fusquèron escampat per natura.
Dins Mongòlia interiora, jos capdelament chinés, la radioactivitat mesurada dins los vilatges còsta la mina de « Baotou », èra 32 còps superiora a la normala, contravalent 14 còps «Tchernobyl).
Seguida al repercutiment sus l’environament d'unis país an tampat las minas, tanben sèm
en soplèc de China e d'autres grand productors que se troban de fach en capdelatge per l’extraccion e la produccion e resèrvas de las terras estrategicas.
Groenlàndia es 1,30% de las terras estrategicas, amb’una resèrva de 1 500 000 tonas, acarat a d’autres país pòt semblar pocana.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari