Aquestes dias, la Cisjordania qu’ei lo teatre de destrobles qui hèn tornar tà l’endavant lo risc mantun còp evocat d’ua tresau intifada, provocada per l’abséncia de tota perspectiva de solucion politica au conflicte israèlopalestinian.

Qu’a començat per ua grèva de la hami miada per quauques presoèrs palestinians. En deceme passat, sheis presoèrs incarcerats en Israèl qu’encetèn ua grèva de la hami entà protestar contra l’usatge per Israèl de la procedura de la “detencion administrativa”, qui permet d’incarcerar personas shens las jutjar, per ua durada indeterminada.
 
Despuish quauques setmanas, manifestacions de sostien ad aqueths presoèrs que’s hèn regularament en Cisjordania, e de rebombit au Liban, en Jordania e en Egipte, totun com a Gaza. Lo Secretari Generau de l’ÒNU Ban Ki-moon que s’ei declarat “preocupat” e la Liga araba qu’a anonciat la soa intencion de transferir lo subjècte au Conselh de Seguretat.
 
Divés darrèr, ad aqueth movement que’s hornín las manifestacions palestinianas au parat de l’anniversari deu massacre deu Tombèu deus Patriarcas perpetrat a Hebron en 1994, quan lo colon extremista Baruch Goldstein e tuè 29 palestinians au moment de la pregària setmanèra; per la vegada, dejà que s’i observava que l’importància de las manifestacions avè crescut autant en nombre de localitats concernidas com en nombre de participants.
 
Dens aqueth contèxte tenut, dissabte passat qu’estó conegut lo decès en preson d’un palestinian, Arafat Jaradat, arrestat quauques dias abans, precisament près de Hebron, per aver aborrit pèiras au parat d’ua manifestacion. Segon la soa familha, Arafat Jaradat qu’èra en bona santat au moment de la soa arrestacion, çò qui a hèit sospieitar que seré mort per’mor que l’aurén torturat en preson. Aqueth acús qu’ei estat représ per l’Autoritat Palestiniana. L’emocion provocada per la mort d’Arafat Jaradat qu’ei estada au fèit hòrta per’mor que n’èra pas un militant, mes un simple ciutadan palestinian dont lo nom èra inconegut dinc a dissabte. Diluns, Mahmud Abbas que demandè ua enquèsta sus la mort d’Arafat Jaradat e qu’avertí Israèl  que ne deu pas “jogar dab la vita deus palestinians”.
 
Aqueths desvolopaments qu’an avut un reclam dens las presons, on centenats de presoèrs an decidit de s’unir au movement de grèva de la hami. Diluns vrèspe, l’afluéncia qu’èra massiva a las aunors d’Arafat Jaradat, qui’s hasón dens la calma. Mes au medish moment, ua susmauta qu’esclatava davant la preson de Beitunia, près de Ramallah; l’armada israeliana qu’empleguè balas de cauchó entà espartar la horrèra.
 
Enfin, dimars matin, e peu prumèr còp despuish la fin de l’operacion militara israeliana Pialar de Defensa (en noveme de 2012), de la Listra de Gaza enlà qu’estó tirada en territòri israelian ua roqueta Qassam, shens causar victimas.
 

Jerusalèm e Ramallah inquiètas
 
Aqueste pos de tension qu’inquièta autant l’Autoritat Palestiniana com lo govèrn israelian, e n’ei pas nat hazard se l’armada israeliana, diluns ser, e precisava “non pas aver tirat dab balas reaus” suus manifestants de Beitunia. Deu costat israelian, un mes après las darrèras eleccions, las negociacions entà formar un navèth govèrn que’s tròban tancadas; atau, Netanyahu, entà gerir aquesta crisi, ne pòt pas iniciar discussions dirèctas dab Mahmud Abbas e que’s deu limitar a s’assegurar de que l’armada e respónia a las protestacions dab retiença, tot en demorant en contacte dab los responsables palestinians per l’intermediari deus sons conselhèrs.
 
Deu costat palestinian, las autoritats de Ramallah qu’an ahortit mantun còp que ne permeteràn pas qu’esclate ua tresau intifada, mes los observators que dobtan de la soa capacitat a contarotlar au fèit la situacion. En negociant dab lo Hamas au darrèr de l’operacion “Pialar de Defensa”, en noveme de 2012, totun qui a refusat tota discussion dab Ramallah despuish arribat au poder, Netanyahu qu’a balhat legitimitat au partit islamista, e lo public palestinian que n’a tirat l’impression que lo Hamas, dab la fòrça qu’obtien mei que las autoritats de Ramallah dab la lor estrategia pacifica.
 
N’ei pas lo prumèr còp qui los observators e’s demandan se los palestinians, desillusionats peu blocatge de las negociacions de patz e shens auta perspectiva politica que la perpetuacion de l’ocupacion, ne tornaràn pas tà la violéncia, e se ua tresau intifada ne succedirà pas a la calma qui règna suu terrenh despuish mei de cinc ans. Per aquò, segon lo quotidian d’esquèrra Haaretz, qui a sovent evocat aquera possibilitat, ua evolucion d’aqueras que’s pòt evitar se las autoritats israelianas e saben gerir la crisi de mòda que ne i aja pas autas morts enter los palestinians, e se l’Autoritat Palestiniana e consèrva lo contaròtle de çò qui’s passa en Cisjordania.
 
Uns 5000 palestinians que’s tròban empresoats dens las presons israelianas, dont plusors centenats en vertut de la detencion administrativa. Com tota setmana, uei divés que’s hè ua manifestacion en la lor favor, au parat de la quau e s’i poderà véder se la situacion e’s calma o se’s deteriòra enqüèra.
 



Eric Gonzales