Cada dissabte, gràcias a Clamenç Pech, presentarem dins Jornalet un personatge istoric del país nòstre, extrach de la cronica de Ràdio Occitània ”L’occitan del jorn”, que se difusa de diluns a divendres dins l’encastre de l’emission “L’ora del tè” entre 17h e 18h.

I a milanta causas a dire d’aquel òme puèi que nos en daissèt encara mai. Retendrem son vèrb, sa prestança, sa doçor, sa colèra, son cacalàs, sas lagremas… per far cort, retendrem tot simplament son umanitat. Parlam aquí d’un comedian que se contentava pas de jogar plan, parlam d’un comedian que jogava just. L’escrivan marselhés Marcèu Panhòl parlèt d’el coma d’un actor genial que trabalhava coma un debutant. Valent a dire qu’aviá totjorn lo scenari jol braç e que s’exercissiá de contunh sus son tèxte. La resulta n’es encara mai espectaclosa. Vaquí l’impression que daissèt Juli Muraire, mai conegut jol chafre de Raimu, natiu de Tolon e encarnacion etèrna del César de Panhòl.
 
Pasmens, son eiretatge dramatic s’arrèsta pas al ròtle del vinatièr mai famós de Marselha. Se comencèt per far de music-hall, sa filmografia compren 7 ròtles muts entre 1912 e 1917 e 46 ròtles parlants entre 1931 e 1946. Caldriá pas oblidar que Sénher Raimu es tanben un òme de teatre amb 47 ròtles entre 1915 e 1946. Son repertòri foguèt pro variat puèi qu’en mai del César Olivier li arribèt de jogar Carlesmanhe, Tartarin de Tarascon, Monsieur Jourdain, Gribouille comerçant designat per far lo jurat dins un procès d’assisas, lo coronèl Chatbèrt, Gaspard de Bessa o encara Nicolas Pavlovitch, ancian magistrat. Per la far corta, Mossur Raimu te podiá tenir de ròtles escrits per Marcel Pagnol (d’acòrd) mas tanben Sacha Guitry, Molière, Alphonse Daudet, o encara Tristan Bernard.
 
Sa relacion amb Marcel Pagnol es una istòria d’amistat vertadièra. Los dos òmes se prèsan e se remiran mutualament. Una simpla recèrca sul vòstre motor de recèrca favorit vos permetrà de retrobar d’entrevistas del Panhòl dins las qualas vos explican quietament que considerava Raimu coma un gèni. De còps, deguèt jogar los cascos blaus entre lo comedian al caractèr coleric e de directors de teatre que presavan pas que d’artistas se permetèsson de lor far fàcia. Mas, qué que ne siá,  un contribuiguèt a la notorietat de l’autre e vicevèrsa. E mai los filmes de Pagnol sián pas jamais estats tròp qualitoses, quand lo parelh Panhòl-Raimu èra format, mancava rarament sa buta. Raimu nos daissèt en 1946 en seguida de complicacions degudas a de fracturas consecutivas a un accident de veitura.
 
En 1966, lo magazine Soleil et Azur difusat sus l’ORTF faguèt un reportatge a l’escasença dels vint ans de la mòrt del comedian. Un primièr detalh sasissent: quand lo jornalista demandava tot simplament als estatjants del pòrt vièlh se sabián quora moriguèt, degun foguèt pas capable de donar la data exacta. L’òme qu’acabèt sa carrièra coma pensionari de la Comédie Française daissèt una marca tan prigonda dins los esperits que degun se podiá pas resòlver al fait qu’èra mòrt. Sa veusa tresmudèt lor ostal d’Aups (Var) en vertadièr musèu a sa memòria amb tot un fais d’objèctes, testimònis silencioses de sa carrièra dont… lo capèl que metèt pels besonhs de son darrièr filme L’òme al capèl redond inspirat d’una pèça de Dostoievski. Poirem dire sens exagerar, a la marselhesa, qu’aviam nòstre Jean Gabin.

 
 

Clamenç Pech