Cada dissabte, gràcias a Clamenç Pech, presentarem dins Jornalet un personatge istoric del país nòstre, extrach de la cronica de Ràdio Occitània “L’occitan del jorn”, que se difusa de diluns a divendres dins l’encastre de l’emission “L’ora del tè” entre 17h e 18h.

Un còp èra, los prefèctes o decidissián tot. Vertadièrament tot. Pels que son nascuts, a la gròssa, après 1975, vos cal imaginar qu’abans las collectivitats territorialas (regions, departaments, comunas) èran jos tutèla en permanéncia. Aquò vòl dire que l’estat contrarotlava a priòri los actes de las collectivitats. Las politicas departamentalas èran menadas pels prefèctes e las regions èran mai que mai un escalon administratiu sens granda importància.
 
E puèi, en 1981, aquò cambièt prigondament amb las primièras leis de descentralizacion. Per çò qu’es de la governança, los departaments elegisson lor pròpri capolièr e las regions venon de collectivitats dont los sòcis son elegits al sufragi universal. Los contraròtles de la legalitat dels actes e dels budgets son faits a posteriòri per la prefectura e la cambra regionala dels comptes. Enfin, l’estat transferiguèt de blòcs de competéncias, çò qu’implicava (en teoria) un transferiment de mejans proporcional a las cargas que representavan.
 
Aquel acte Ir de la descentralizacion jamai vist dempuèi lo sègle XIX, lo devèm a Gaston Defèrre. Jos la Va Republica, foguèt ministre de l’Interior de François Mitterrand de 1981 a 1984, puèi del plan e de l’amainatjament del territòri duscas en 1986, cònsol màger de Marselha entre 1944 e 1945, puèi de 1953 a 1986, deputat e senator de las Bocas de Ròse… l’ancian avocat que faguèt los estudis de dret a Ais, capolièr del malhum Brutus que liberèt Marselha en 1944, es primièr originari d’Erau ont nasquèt en 1910, dins la comuna de Marsilhargues, al dintre d’una familha protestanta. Après los estudis segondaris, ganhèt lèu las Bocas de Ròse en 1931 per intrar al collègi d’avocats de Marselha. Venguèt sòci del Partit Socialista en 1934. Son implantacion serà progressiva per sèire a la comuna de Marselha dètz ans mai tard.
 
Lo mens que se pòsca dire, es que Gaston Defèrre ten un costat escur. Aquò comença amb sa quita eleccion. Segon Le Monde, es lo clan Guerini, clan plan conegut de la mafia còrsa, qu’ajudèt l’ancian resistent a prene la comuna. Lo jornalista Pierre Péan, coautor d’un obratge suls ligams trebols entre màfia e Republica, explica el que d’unes secutavan lo crimi organizat mentre d’autres se’n servissián. Tany Zampa, cara plan coneguda del mitan marselhés e de la French connection, faguèt partida del servici d’òrdre del candidat Defèrre durant un miting. Mercés a una arma factícia, tenguèt en respècte de militants comunistas ostils al candidat socialista. “Siatz en deute amb ieu, o oblidetz pas”, çò diguèt Zampa a Defèrre. Una frasa que l’oblidarà pas Defèrre quand passèt per la Plaça Beauveau e que lo faguèt arrestar. Gaston Defèrre moriguèt en 1986 d’una emorragia e d’una nafradura grèva al còl. Es sepelit al cementèri Sant Pèire a Marselha après un omenatge nacional. Sa tomba es ondrada d’un rocàs de Cevenas, en conformitat amb sas darrièras volontats.
 
 
 
Clamenç Pech