Terèsa Pambrun acompanhada peu son editor que presenta lo libe dens las libràrias en sedenças-signaturas pleas d’arsec, de vita, de sensibilitat e d’enveja de comunicar sus objèctes litics remarcables e causits, inscriuts dens los paisatges costat capvath deus Pirenèus. Los manquetz pas se passan per vòste.

Qu’ei un àlbum de fotografias colors comentadas dab engenh en tres lengas (occitan, francés e castelhan). L’arrevirada au castelhan qu’estó assegurada dirèctament de l’occitan per l’escrivana aranesa Tòni Escala. L’editor qu’ei Letras d’Òc a la colleccion Camins.
 
Que’us encontrèm dens la librària de Julia e Stéphane “Le Square” 6 av. Manescau Foch a Lorda. Terèsa que pòrta Memòrias de pèira = mémoires de pierre = memorias de piedra devant un public de legidors e de curiós.
 
L’autora que’vs hè tocar deu dit com de l’entendament aqueth besonh de l’uman que pèiras erigidas, e hasquin l’intercession dab los dius deu cèu, las divinitats de la tèrra o de las aigas; lo besonh qui apuish a avut la glèisa d’enquadrar –a bèths còps dens un anar violent– aqueths rites qui’s desvolopèn a l’entorn de las pèiras hitas, de las taulas, concas, autars e autes cromlechs.
 
E pr’amor que s’escriu aqueth libe dab un espiar d’artista –Terèsa Pambrun qu’ei illustratora entau joenèr, contaira e cantaira–, que’s multiplican los punts de vista, las pèiras cavadas, curadas (gessidas de peirèras de sarcofagues per exemple), garròcs assonançats, qui cantan, produseishen un son, o pèiras que’s revelan dab ua cèrta lutz, a ua cèrta altitud e que hèn paréisher un personatge o ua bèstia esvanits autanlèu, pèiras que luseishen devath ua honuda de la manta de neu qui dèisha endevinar trencada la pèth de ròca, un àlbum qui non presenta pas simplament l’ereccion mascluda o de transferiment tant evidenta de véder. Qu’ei hòrt mei ric.
 
Solide qu’ei a ua lectura deus paisatges a la quau e nse convida Terèsa mes qu’ei tanben a trobar l’enveja de’s passejar entà encontrar aquestas pèiras que s’estaca lo convit. Pèiras shens uelhs, shens pensaments, imaginacions tà s’i pausar dessús, be seré donc avegiu.
 
Deus calhaus caduts, perduts, ahonits e lecats per la mar grana costat atlantic o dens la tèrra, las aigas dinc a Aran, qu’ei dejà ua bona part de l’espaci pirenenc qui a caminat, garrapetat, Terèsa dab lo son espiar atentiu.
 
Aqueth àlbum qu’ei plen de qualitats pr’amor d’abòrd n’ei pas exaustiu, n’ei pas dens l’apielament mes qu’ei dens la descobèrta sensibla. Saber los noms de las pèiras quan se saben o transméter las istòrias e legendas hadivas que hè part tanben de la valor de la transmission tau com la conceb Terèsa dab la musica de la lenga qui a nomat aqueths calhaus, qui a inventat las istòrias a partir d’ua pèira remarcabla o parièr d’un calhau amassat, causit, elegit sus un banc de milierats pr’amor que’vs parla. Un libe ligat a la memòria deu pair de Terèsa, Jan Maria, qui la transmetó çò que pòrta uei de faiçon gaujosa, fina e hòrta.
 
Qu’ei amantolat lo libe per ua òbra escultura deu sénher Vergès: un barralh de lausas pitadas en cledat a l’entorn d’ua bòrda. Vedem pas la bòrda e qu’ei ua linha d’envòl plan vienguda autanplan, pr’amor qu’envita de bon grat a obrir l’àlbum. Creacion d’un quinzenat d’annadas i a, lo barralh aqueth que s’inscriu tau ua meravilha escultada dens la neu fresc caduda. Lo sénher Vergès qu’a hicat au servici de la soa òbra megalitica un espiar d’artista puish a qu’ei pintre e qu’a modelat ací ua òbra plastica de tota beror, integrada dens los nivèus terrians d’aqueth semble planèr, en prumèr plan de la montanha que s’eslhèva darrèr, e en l’èr que banha lo tot.
 
Solide non saberam pas rénder tot a fèit lo sentiment d’esper, d’estrambòrd que lo libe de Terèsa e hè vàder en vos en tot plonjà’s dehens. Memòrias de pèira qu’ei un acte d’amor absolut: mercés au quau lhèu pèiras remarcablas seràn pas perbocadas quan son integradas dens un bastit o un cledat, pas desplaçadas, pas desbrombadas... lhèu. Ua faiçon tanben d’enterpréner un inventari de partatjar dens ua mira activa: la de l’encontre e deu partatge.
 
 
 
 
Domenja Lekuona
 
 
 
 
_____
PAMBRUM, Terèsa. Memòrias de pèira = mémoires de pierre = memorias de piedra. Letras d’Òc, 2012. Colleccion Camins. 176 paginas