Cada dissabte, gràcias a Clamenç Pech, presentarem dins Jornalet un personatge istoric del país nòstre, extrach de la cronica de Ràdio Occitània “L’occitan del jorn”, que se difusa de diluns a divendres dins l’encastre de l’emission “L’ora del tè” entre 17h e 18h.

De quasernets de guèrra, n’i aguèt tot un fais. Mas essencialament, èran los quasernets d’oficièrs demorats endarrièr, çò que nos permetiá pas d’aver un raconte vertadièrament fisèl de las condicions de vida en primièra linha. Se prenètz las primièras vint minutas del SoldatRyan de Spielberg, podèm pensar qu’un tal realisme se poguèt pas bastir sens aver los testimoniatges dels gojats que trepegèron lo sòl d’Omaha Beach. Aürosament, son estats editats los quasèrns de guèrra d’un gojat que visquèt de prèp los afrontaments en primièra linha pendent la Primièra Guèrra Mondiala. Èran l’òbra d’un simple caporal originari d’Aude, barricaire de profession e pacifista de conviccion.
 
Loís Bartàs nasquèt en 1879 a Òms dins Aude. A la declaracion de guèrra, èra doncas barricaire a Peiriac de Menerbés. Segon sa ficha Wikipèdia, foguèt militant socialista a l’SFIO, aviá participat a la creacion del sindicat dels obrièrs agricòlas e partejava las idèas pacifistas de Jaurés. Foguèt mobilizat dins lo 280n regiment d’infantariá de Narbona al grade de caporal que servèt pendent tota la guèrra. Combatèt suls sectors mai dangieroses del front a Notre-Dame-de-Lorette, a Verdun, dins la Somme e al Chemin des Dames. E mai foguèsse aganit per aquelas annadas de guèrra, tornèt prene son mestièr. Pendent totas aquelas annadas, fàcia a l’orror de la guèrra d’ara enlà aparelhada a la poissença industriala, lo barricaire consignèt menimosament çò que viviá sul front.
 
Sos quasernets de guèrra foguèron editats pel primièr còp en 1977, gaireben vint ans après sa mòrt. Foguèt l’istorian tarnés Rémy Cazals que se’n carguèt e l’obratge faguèt l’unanimitat. Al fial de las paginas, lo barricaire contèt sens cap de farfantèlas l’orror de la guèrra vista de la primièra linha estant amb, evidentament, la denóncia de l’absurditat de las ofensivas que mandava de paures garçons a la mòrt per de ganhs derisòris. Lo quite François Mitterrand, grand lector, diguèt d’aquel libre qu’aviá una nauta valor istorica. Çò qu’es pas tròp mal quand se sap que lo pelut d’Aude aviá pas que lo certificat d’estudis.
 
E dempuèi alara, segur que los quasernets foguèron tornats editar, mas foguèron tanben revirats en mai d’una lenga e quitament adaptats en benda dessenhada en 2018. Lo regretat grop Du Bartàs li consacrèt tanben una cançon. A l’ora que totes los veterans de la Granda Guèrra nos an daissats, fa pas mestièr de rapelar a quin punt lo testimoniatge de soldats de basa nos son precioses. Mercejarem pas jamai pro Loís Bartàs de nos donar una idèa de çò que signifiquèt alara d’anar a la mitralha sens gaire saber perqué.

 
 
 
 
Clamenç Pech