Cada dissabte, gràcias a Clamenç Pech, presentam dins Jornalet un personatge istoric del país nòstre, extrach de la cronica de Ràdio Occitània “L’occitan del jorn”, que se difusa de diluns a divendres dins l’encastre de l’emission “L’ora del tè” entre 17h e 18h.
La pista es confida de mond. Tot aquò braceja, s’exclama e lausenja… La fola es estrambordada e aclama sos eròis del jorn que venon de sortir de lor avion oficial. Quin interès dins aquela scèna, çò me diretz? L’interès es que sèm lo 30 de setembre de 1938 e qu’aquel avion s’es pausat sul tarmac del Bourget e qu’arriba de Munic. Los dos “eròis” del jorn son abatuts, alassats e es pas en causa del viatge. Lo president del conselh Edoard Daladier camina cap a l’aeropòrt al costat de son ministre dels afars estrangièrs Georges Bonnet. Sa cara es tampada. Daissa pas aparéisser cap de jòia e encara mens de solaç. Fàcia al mond que lo congratulan, Edoard Daladier respondèt simplament: “Los cons! Se sabián!”. E òc, a aquel moment lo mond podián pas saber que la Segonda Guèrra Mondiala arribariá lèu-lèu.
Edoard Daladier a plan comprés la concession que ven de far a Adolf Hitler, a saber li daissar annexar lo territòri dels Sudèts. Aquel tròç de territòri poblat de germanofòns en Checoslovaquia foguèt envasit pel IIIn Reich en nom de la politica de l’espaci vital que menèt tanben a l’Anschluss, l’annexion d’Àustria. Cossí que foguèsse, Alemanha veniá d’intrar en fòrça dins lo territòri sobeiran d’un aliat de França e del Reialme Unit. En abandonant los Sudèts, franceses e britanics daissan lo camp liure a l’Alemanha nazi de s’espandir en tota Euròpa. Del costat britanic, òm es dins la denegacion amb la declaracion de Neville Chamberlain: “Es la patz pel temps nòstre”… Lo contrast es grand amb la cara mornarosa de Daladier que, pel còp, foguèt plan mai realista o mens bon comedian.
Edoard Daladier faguèt l’essencial de sa carrièra en Provença. Filh d’un fornièr de Carpentràs, faguèt la preparacion de letras al licèu Ampère de Lion, e foguèt recebut primièr a l’agregacion d’istòria-geografia. Ensenhèt l’istòria a Nimes, puèi a Marselha. Per çò qu’es de sa carrièra politica, es un òme de la Tresena Republica. Elegit cònsol de Carpentràs en 1911, a pas lo temps d’acabar lo mandat, que partís tres ans mai tard sul front. Tornarà de la Primièra Guèrra Mondiala amb lo grade de luòctenent, la Legion d’Onor e quatre citations. Elegit deputat de Vauclusa pel primièr còp en 1919 e pel compte del Partit Radical, se farà una reputacion de deputat combatiu. Ocuparà un bon nombre de pòrtafuèlhas pendent la Tresena Republica, dont lo del ministre de la guèrra. En 1940, fàcia a l’avançada alemanda en Olanda e en Belgica, fa mudar lo govèrn a Bordèu, puèi anarà cap a Marròc per “contunhar la luta”. Serà arrestat pel govèrn de Pétain e finirà al fòrt del Portalet amb lo demai dels dirigents del Front Popular.
Après la Segonda Guèrra Mondiala, entre 1946 e 1958, foguèt tornat elegir tres còps deputat de Vauclusa e tornèt trobar sas foncions de cònsol d’Avinhon. Demissionarà de totas sas foncions a l’escasença del retorn del general de Gaulle.
Clamenç Pech
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
#1 # 2 cèrta vos podètz interrogar sul ben fondat de far de Daladier un occitan, mas o podètz far amb cortesia e respècte, non ? Mercés
Daladièr foguèt mai lucid que Chamberlain, que, en tornar de Munich, annoncièt el: "I believe it is peace for our time!". Lo 12 de julhet de 1938 al banquet annual dels Provençaus de París, Daladier (a costat de dos autres ministres originaris del Miègjorn, Jules Julien et Paul Reynaud, e davant 800 convivas) pensava encara poder conservar la patz en Euròpa. Parlèt tanben d'autras causas, coma de l'economia del país. Acabèt quitament son discors en lenga d'òc e auriá declarat "Aqueli que l'an desoublidado, la lengo, faudrà que la reaprengon !"... En decembre de 1925, alòrs novèlament en carga de l'Instruccion publica, s'èra pasmens mostrat mens dobèrt. A l'occasion d'una discussion a la Cambra, opausèt un "désaccord absolu, total et fondamental" al deputat breton Pierre Trémintin (un democrata-crestian), que s'èra planch de la circulària de Monzie e qu'aviá longament plaidejat per l'introduccion del breton dins las escòlas primàrias. Illustracion de las relacions complèxas entre conviccions personalas, calculs politico-electorals e discorses d'institucion...
Daladier parlava la lenga, e en 1913 en sa qualitat de consol de Carpentràs a saluat en occitan Mistral qu'en eschambi li a explicat lo sens de son nom. Encara en 1954 avia saluat l'omenatge rendut per l'IEO a Aubanèu a Avinhon. Se pòt pensar çò qu'un vòl de son ròtle istoric, mas lo definir coma occitan a pas ren d'artificiau.
Saique un d'aquel jorn nos botarètz fierotament lo "pirenenc" (???) Macron coma Occitan de la setmana, vertat ?
Daladier l'ensaladièr ara bombardat occitan de servici ? Tss...Una bofonaria pietadosa de mai !
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari