Cada dissabte, gràcias a Clamenç Pech, presentam dins Jornalet un personatge istoric del país nòstre, extrach de la cronica de Ràdio Occitània ”L’occitan del jorn”, que se difusa de diluns a divendres dins l’encastre de l’emission “L’ora del tè” entre 17h e 18h.

Sus una rota departamentala que s’aluènha de la vila de Pau pel nòrd, òm pòt contemplar un païsatge que pòt semblar plat e monotòn. S’espandisson de grandas planas cobèrtas de verdura o alavetz de camps de milhòc, planta que senhoreja dins tota l’encontrada. Aquela rota vos pòt menar cap al país del Vic Vilh se seguissètz la rota de Bordèu o alavetz cap a una granda landa, dita landa del Pont Long qu’èra autres còps una proprietat de las comunas de la Val d’Aussau, situada mai al sud… faguèt l’objècte d’una batèsta continua puèi que los aussaleses, qu’avián besonh de tèrras en bosiga pels pasturatges d’ivèrn, empachèron longtemps las comunas a l’entorn de las poder cultivar a lor convenença. Aquò durèt de l’Edat Mejana fins al sègle XX, quand l’armada comencèt de s’interessar a aquela landa per ne far un aerodròm.
 
D’aquel temps, l’aviacion aviá despassat l’estadi embrionari que poguèt aver sonque dètz ans mai d’ora. La distància e la nautor amb las qualas los aparelhs s’arrancavan a la gravetat avián netament aumentat atal coma las aplicacions potencialas. En genièr de 1909, l’american Wilbur Wright descobriguèt Pau, una vila ont los espòrts practicats per la bona societat senhorejavan. Aquel engenhaire, constructor e pilòt aviá ja efectuat de vòls motorizats amb son fraire Orville en 1903. Arriba dins una vila en plena espelida que benefícia ja de sos esquipaments mai emblematics coma lo Baloard dels Pirenèus o lo Palais Beaumont. Los avions concebuts pels fraires Wright son ja distanciats pels modèls franceses Antoinette o Blériot o d’autres modèls estasunidencs coma los avions Curtiss.
 
En fait, se Wilbur daissèt una marca dins l’istòria de l’aviacion per la capacitat de sos aeroplans a far de viradas mai sarradas, daissèt una marca en Bearn en fondant la primièra escòla d’aviacion sus la landa del Pont Long. Per o far, lo Flyer serà expediat dempuèi los Estats-Units cap a Pau tre lo mes de genièr de 1909, los vòls tornaràn prene lo mes d’après, puèi Wilbur cavèt las fondacions de l’escòla d’aviacion amb tres escolans per començar. L’establiment serà puèi balhat al pilòt Paul Tissandier que formarà tot un fais de pilòts a sa seguida.
 
A l’ora d’ara, lo Pont Long es totjorn un terren d’aviacion puèi que s’i tròba l’aeropòrt comercial e militar de Pau-Usenh. Aculhís de 500 000 a 700 000 passatgièrs per an e, a l’entrada de l’establiment, una lausa rapèla que dins aquela landa del Pont Long, l’aventura de l’aviacion podiá començar.
 
 

 
Clamenç Pech