Cada dissabte, gràcias a Clamenç Pech, presentam dins Jornalet un personatge istoric del país nòstre, extrach de la cronica de Ràdio Occitània ”L’occitan del jorn”, que se difusa de diluns a divendres dins l’encastre de l’emission “L’ora del tè” entre 17h e 18h.

Es totjorn prestigiós de daissar una marca de son passatge dins sa vila de naissença. Aquel d’aquí n’a daissadas al mens dos! I a primièr un plafon pintrat dins un ostal vièlh de Montpelhièr mas aquò demòra escondut. Se cercatz una marca visibla, a la vista de totes, trobaretz una placa ficada sus la Tor dels Pins (vestigi de las fortificacions medievalas clapassencas) situada dins lo baloard Enric IV que fa la ligason entre lo jardin del Peiron e la plaça Albèrt Ir.
 
Non, aquel personatge que vos parli es pas lo Verd Galant, qu’es el originari de Pau. Aquel personatge fa de Montpelhièr una vila reiala mas sens ligam amb la corona de França… A Montpelhièr nasquèt Jacme Ir d’Aragon en 1208, filh del rei Pèire lo Catolic e de Dòna Maria, darrièra descendenta dels Guilhèms, senhors del Clapàs. Quand son paire moriguèt a la batalha de Murèth, Jacme èra l’ostatge de Simon de Montfòrt que lo daissèt partir jos la pression del papa Innocenci III. Vendrà senhor de Montpelhièr a la mòrt de sa maire en 1213. Foguèt reconegut coma rei d’Aragon per las Corts de Lhèida l’annada seguenta.
 
La primièra partida de son règne foguèt marcada per de revòltas nobiliàrias que manquèron de li far pèrdre la corona. Mas capitèt a tornar afortir l’autoritat del rei. Foguèt tanben l’artisan de la normalizacion del dreit costumièr dins cada possession aragonesa. Atal l’evesque d’Huesca foguèt encargat de codificar las costumas en vigor per aqueles parçans. Jacme Ir desvoloparà tanben lo sistèma de las Corts, de parlaments generals que recampan de delegats nòbles, d'eclesiastics e de borgeses a l’entorn del rei.
 
Pasmens, l’istòria se soven subretot de Jacme lo Conquistaire. D’efèit, pendent son regne, çò que los castelhans dison la Reconquista coneisserà una acceleracion fulguranta. La corona d’Aragon tornèt prene als Almoads lo contraròtle de las illas Balearas del País Valencian e del reialme de Múrcia entre 1229 e 1275.
 
Jacme abandonèt tota pretension sus sas possessions occitanas en 1258 pel Tractat de Corbeil signat amb lo rei de França Loís IX. Jacme servèt sonque la senhoriá de Montpelhièr mentre que Loís renonciava a sas pretensions suls Païses Catalans. Coma descendent dels francs, lo rei de França èra tot legitim per se recuperar las ancianas Marchas d’Espanha instituidas per Carlesmanhe. A Montpelhièr, a l’ora d’ara, aquela placa sus la Tor dels Pins rapèla qu’aquela ciutat foguèt al centre d’enjòcs que la trespassavan. Coma los autres, los clapassencs son pregats d’agachar pas al sud.
 
 
 
 
Clamenç Pech