Cada dissabte, gràcias a Clamenç Pech, presentam dins Jornalet un personatge istoric del país nòstre, extrach de la cronica de Ràdio Occitània ”L’occitan del jorn”, que se difusa de diluns a divendres dins l’encastre de l’emission “L’ora del tè” entre 17h e 18h.

La podètz pas mancar. Quand vos plantatz davant l’ostal de vila de Narbona e que baissatz lo nas, veiretz un cairat prigond d’un parelh de mètres. Al fons, trobaretz una calada mitat rocassuda mitat sablonenca. Lo monde s’i venon assetar per se pausar o manjar l’entrepan a miègjorn mas totes s’assètan pas al dintre del cairat. Considèran, coma totes nosautres, que fa partida del païsatge al meteis títol que lo Palais dels Archevesques o encara la catedrala Sant Just e Sant Pastor… Los narboneses i prèstan pas pus gaire atencion. Pasmens, aquela calada, per tan simpla que paresca, es un tròç de la nòstra istòria al sens literal del tèrme. Es ni mai ni mens qu’un tròç de la Via Domitia que religava Espanha a Itàlia e que nos foguèt daissada pels romans.
 
Son pas a l’origina d’aquela infrastructura puèi que tornèron agençar la Via Erculenca, un ensemble de traçats protoistorics establits pels geografes e istorians grècs. Aguèt per mira, entre tantes, de permetre a las legions romanas de religar rapidament las províncias d’Ispània presas a Cartage, rivala de Roma. L’actuala autoestrada A9, dita la Lengadociana, costeja son illustra ainada. Los arqueològs tròban encara, a l’ora d’ara, de vestigis de la Via Domitia e los indicis que ne fan una artèria essenciala de la Republica e de l’Empèri romans son legion. Sovent, per çò qu’es dels desplaçaments e de la mobilitat, es dins las vièlhas olas que fas la melhora sopa. Los italians o an plan comprés puèi que lo traçat de lors autoestradas se confondon quasi amb lo traçat de las ancianas vias romanas. En 1784, bastiguèron la Via Appia Nuova parallèlament a la primièra Via Appia que religava Roma a la region de las Polhas, al talon de la bòta. Es totjorn utilizada uèi.
 
Qual es doncas lo responsable de tot aquò, çò me diretz? Es ni mai ni mens que lo qu’ordenèt sa bastison entre 121 e 118 abans lo Crist, a saber lo consul Cnæus Domitius Ahenobarbus qu’es tanben lo fondador de Narbo Martius, capitala de la Gallia Narbonensis… e doncas la futura Narbona. L’òme se distinguiguèt primièr coma general de l’armada romana en participant a la conquista de Gàllia meridionala e tanben de las regions alpencas tengudas pel pòple allobròge. Ocupèt tanben las foncions de censor e de senator de la Republica de Ròma. Cnæus nasquèt cap a 164 abans Jesus-Crist al sen dels Domitii, granda familha plebeiana que porgiguèt un bon nombre de magistrats e de consuls al regim.
 
Cnæus Domitius Ahenobarbus acabèt sa carrièra coma pontife. Èra un collègi de prèires qu’aviá per foncion de s’assegurar que los dieus èran en acòrdi amb las decisions de l’estat. Coma un bon nombre de personatges importants de Roma, aurà daissat de marcas concretas de son passatge… dont un tròç de calada al centre de la ciutat que creèt fa mai de dos mila ans.
 
 
 
Clamenç Pech