Actualitats
L’irlandés obten l’estatut de lenga oficiala en Irlanda del Nòrd
La nòva legislacion prevei de “melhorar e protegir” l’usatge de la lenga per l’administracion publica
Tèxte legit
Lo gaelic d’Irlanda a obtengut l’estatut de lenga oficiala en Irlanda del Nòrd après que la lei sus l’identitat e la lenga foguèt confirmada per decret reial lo 6 de decembre passat. La lei l’aviá aprovada lo Parlament britanic en octòbre.
La nòva nòrma crèa la figura del comissari per l’irlandés. La tòca principala d’aquel nòu naut responsable serà de “melhorar e protegir l’usatge de la lenga irlandesa de part de las autoritats publicas pertocant lo provesiment de servicis” publics, e doncas li caldrà “d'estandards de bonas practicas” per las administracions nòrd-irlandesas. Lo comissari deurà èsser nomenat amassa pels primièr ministre e viceprimièr ministre de l’Irlanda del Nòrd.
En mai d’aquò, la lei abolís tanben una nòrma de 1737 qu’enebissiá l’usatge de l’irlandés dins los tribunals.
Tanplan, la nòva legislacion crèa un comissari per l’scòts d’Ulster —una autra lenga minoritzada de l’Irlanda del Nòrd—, mas autreja pas d’estatut oficial a aquela lenga.
L’aprobacion definitiva de la lei arriba sèt meses après una manifestacion enòrma qu’empliguèt las carrièras de Belfast per defendre los dreches lingüistics dels gaelicofòns.
Paula Melvin, presidenta de Conradh na Gaeilge, una de las organizacions màgers de defensa de l’irlandés, a dich que l’aprobacion de la lei èra una eveniment “istoric” dins la campanha “per l'egalitat”. Melvin a ça que la avertit que res èra pas garentit e que caliá ara que las autoritats britanicas apliquèsson la lei en tota son amplor.
Lenga oficiala en Republica d’Irlanda e dins l'UE
Al sud de la frontièra, lo gaelic d’Irlanda es la primièra lenga oficiala dempuèi 1937. Totun, l’anglés —la segonda lenga oficiala— es fòrça mai emplegat.
L’irlandés es tanben lenga plenament oficiala de l'Union Europèa dempuèi genièr de 2022, quand se metèt fin a las darrièras limitacions qu’empachavan son usatge oficial dins las institucions comunautàrias, en vigor dempuèi 2007.
Aquesta nòva es adaptada de Nationalia, amb qui Jornalet ten un acòrdi de cooperacion.
La nòva nòrma crèa la figura del comissari per l’irlandés. La tòca principala d’aquel nòu naut responsable serà de “melhorar e protegir l’usatge de la lenga irlandesa de part de las autoritats publicas pertocant lo provesiment de servicis” publics, e doncas li caldrà “d'estandards de bonas practicas” per las administracions nòrd-irlandesas. Lo comissari deurà èsser nomenat amassa pels primièr ministre e viceprimièr ministre de l’Irlanda del Nòrd.
En mai d’aquò, la lei abolís tanben una nòrma de 1737 qu’enebissiá l’usatge de l’irlandés dins los tribunals.
Tanplan, la nòva legislacion crèa un comissari per l’scòts d’Ulster —una autra lenga minoritzada de l’Irlanda del Nòrd—, mas autreja pas d’estatut oficial a aquela lenga.
L’aprobacion definitiva de la lei arriba sèt meses après una manifestacion enòrma qu’empliguèt las carrièras de Belfast per defendre los dreches lingüistics dels gaelicofòns.
Paula Melvin, presidenta de Conradh na Gaeilge, una de las organizacions màgers de defensa de l’irlandés, a dich que l’aprobacion de la lei èra una eveniment “istoric” dins la campanha “per l'egalitat”. Melvin a ça que la avertit que res èra pas garentit e que caliá ara que las autoritats britanicas apliquèsson la lei en tota son amplor.
Lenga oficiala en Republica d’Irlanda e dins l'UE
Al sud de la frontièra, lo gaelic d’Irlanda es la primièra lenga oficiala dempuèi 1937. Totun, l’anglés —la segonda lenga oficiala— es fòrça mai emplegat.
L’irlandés es tanben lenga plenament oficiala de l'Union Europèa dempuèi genièr de 2022, quand se metèt fin a las darrièras limitacions qu’empachavan son usatge oficial dins las institucions comunautàrias, en vigor dempuèi 2007.
Aquesta nòva es adaptada de Nationalia, amb qui Jornalet ten un acòrdi de cooperacion.
Articles relacionats
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
D'efièch, cent ans après l'independéncia de la màger part d'Irlanda, es pauc probable que la republica renóncie a l'anglés, ara lenga amplament majoritària. Cresi qu'es tròp tard, ailàs pel gaelic irlandés, que sa situacion es pas, ça que la, desesperada. Soi content de constatar l'interès per la lenga al nòrd de l'illa encara colonizat per Anglatèrra, i a encara d'airals d'usatge fòrt del gaelic, e m'a susprés de legir que segon un estudi de 2016 lo 40% de la populacion semblan competents per s'exprimir en irlandés. Mai anecdoticament, la preséncia del gaelic d'Irlanda dins l'aplicacion Duolingo es tanben un signe positiu.
Aquò me fa pensar a la situacion de ma cara Corsega ont i a mai de gents que la sabon parlar que n'i a per la parlar efectivament.
#7 Me sembla que la situacion coma l'evocatz nos confronta a dos problèmas ligats al "poder", mas que nos caldriá plan destriar.
1) Actualament, en França, lo poder institucional e teoric es indiscutiblament supremacista, inegalitarista e exclusivista (a l'unic profièit d'una francofonia impausada a totes los nivèls de la vida sociala).
2) Actualament, en França tant coma en Irlanda o al Quebèc, lo poder real e efectiu jai dins las mans "invisiblas" del mercat mondializat, que l'unica lenga de fait n'es l'anglés — sense cap de bessonh de tèxtes, de leis, de constitucion nimai de conselhs de mariòls. En clar, de qui volètz copar lo cap per i cambiar qué que siá ?
Donc los enemics d'una "Occitania liura" (se m'o premetètz) son (per ço mendre, mas ne trobariam plan mai…), d'una part, los supremacistas, notadament e ostentaròriament franceses e, d'autra part, los actors sistemics qu'an despossedit los estats electoralistas del poder efectiu, al solet profièit de la finança internacionala, en França coma endacòm mai.
Que non baste l'oficializacion, coma o remembra plan justament D. Sumien, a mai d'una rason. Mas la dimension internacionala anglofòna de la finança i compta per fòrça e i pèsa considerablament.
Emai capitèssem de véncer la propaganda generalizada suprtemacista francesa dins lo domeni geografic occitan (e non vesi gaire per quin miracle sense cap mejan ni supòrts institucionals massises), per far amar plan mai e plan mai fòrt l'occitan, encara nos demorariá, coma pels Irlandeses e pels francofòns de Quebèc, de véncer l'atrai indefectible e irrepressible del ponhon internacional.
E aquí rendut, ieu, per tan convençut que siái e que demòre de persistir dins mon occitanisme, non vesi de cap de biais cossí far caire un adversari aital. E a l'evidéncia, ni los quebequeses ni los irlandeses non son mai avançats que nosautres subre aqueste sicut, totun fòrça grèu, senon essencial. Ailà tanben la lenga "locala" mèrma e s'esfaça.
Çò que fa pertot morir las democracias (coma talas, per se veire remplaçdas tacitament per de dictaturas financiàrias) fa tanben, e pertot, crebar la diversitat non solament biologica, mas tanben linguïstica e culturala. Tot condemna un sistèmi tan letal, e res non sembla en mesura d'o far caire (en defòra de sa quita mòrt, segon lo precèpte situacionista, segon ieu dobtosament optimista).
#2 E la pròva, l'occitan es lenga oficiala en Catalonha, mès pensi pas, coma l'irlandés en Irlanda, que sufisca a far d'ela una lenga d'usatge "natural" en Catalonha.
Sufís pas d'una oficialisacion simbolica per qu'una lenga siaga emplegada.
A
quò dit, es encara piri se la lenga es quitament pas oficiala, coma l'occitan en França. Per contra, lo fait que l'occitan se siaga mantengut tant de temps jol jog jacobin, aquò vòl dire çò que vòl dire : los Occitans son fin finala mai estacats a lor lenga que los Irlandeses ! e es benlèu çò que fa paur a l'Estat jacobin, una oficialitat de l'occitan ? seriá la dubèrtura de la boeta de Pandòra, e saben de que parlan, los Franceses, sufís de gaitar lo cas del Quebec, lo francés i es oficial... e, quitament perduts pels francofòns del Quebec, jà dos referendums d'auto-determinacion.
Lo ligam entre l'estacament a la lenga francesa e lo separatisme au Quebec es clarament establit. Es pr'amor d'aquò que lo govèrn francés se maufisa coma de la pèsta de las "lengas regionalas"... Susquetot vist que, contra tota atenta, aquelas lengas se mantenon mai que mai... Aquò vòl dire çò que vòl dire : i a un estacament identitairi pregond evident... "Caleriá pas far d'Occitània un nòu Quebec", paradoxalament, mai i aurà de vam per la defensa de la lenga occitana, mai farà paur a l'Estat jacobin, mai i aurà de repression.
En mei, Irlanda qu'ei lo sol país de l'Union Europèa qui a l'anglés com lenga oficiau. Ne getarà pas un tau atot per sauvaguarda incertana de l'irlandés.
#3 Que soi d'acòrd dab la vòsta prumèra mieitat de responsa mes pas la dusau. En efèit, dab l'estat actuau de la transmission e los sons 2% de locutors, l'oficialitat de l'irlandés solament entrainaré dilhèu l'acceleration de la mutacion d'ua lenga qui s'aluenharé de la vertadèra lenga irlandesa, ua sòrta de pidgin anglés-irlandés qui n'auré pas mei arren a véder dab la lenga qui volem sauvar.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari