2013 qu’ei un an de commemoracions istoriques entara Val d’Aran, que commemòre eth 800au anniversari dera Batalha de Murèth, eth 700au dera Querimònia –era carta magna deth país– e eth 500au deth tractat deth Plan d’Arrem, de Lies e Patzeries. Ath delà d’aguesti eveniments istorics, n’i a encara un aute de fòrça important, sustot tara normalizacion e dignificacion dera nòsta lengua: dimars passat, eth 26 de març de 2013, Meddia Aranés, eth programa occitanofòn de Catalonha Ràdio, hestejaue es sòns 25 ans.

Meddia Aranés qu’ei un programa de ràdio d’ua ora jornalièra, de 12h a 13h, que s’emet es 365 dies der an peth quadrant de Catalonha Informacion. Neishec per un mandat deth Parlament de Catalonha que demanaue ara Corporacion Catalana de Ràdio e Television (CCRTV) d’eméter ena lengua pròpria dera Val d’Aran.
 
Vint-e-cinc ans dempús encara i a era madeisha equipa de professionaus que cada dia pòrte era nòsta lengua a toti es auditors dera Val d’Aran, s’agís de Lissa Escala, Jòse Badia e Jòse Antonio Bruna.
 
“Èm Fòrça satisfèts perque i auèm metut eth nòste graet de sable ara preservacion, dignificacion e possa der aranés enes mejans de comunicacion”, ce a declarat a Jornalet Lissa Escala. De hèt, era votz d’Escala ei era prumèra dera istòria dera lengua occitana qu’a sonat pes ondes de ràdio, gràcies ath programa Nosati emetut per Ràdio Aran a prumèrs des ans 1980.
 
Escala mos arrebrembaue era grana dificultat de hèr ràdio en ua lengua minorizada entà un país petit. “A calut introdusir a tota era classa politica, ath mon sociau; culturau e esportiu, ara lengua parlada en un mejan de comunicacion, e mantenguer-los ath long des ans”, ce arrebrembèc Escala, en tot explicar-mos qu’er aranés “ei vengut ua lengua prescindibla” peth hèt de convíuer damb “autes lengües mès potentes”. “Totun era estima qu’an es aranesi pera sua lengua”, ce ahigèc era jornalista aranesa.
 
Damb era incorporacion en 2007 d’Anna Geli, Catalonha Informacion qu’ahigèc un bulletin jornalièr de notícies en aranés de 8h a 8h30 deth maitin, e eth Meddia Aranés qu’aufrís “Sons d’Occitània”, un suplement dedicat ara musica occitana que s’emet eth darrèr dissabte de cada mes.
 
Entà hestejar aguest 25au anniversari, era emission de dimars hège ua uelhada ath passat en tot arrebrembar eth prumèr programa, damb bèri protagonistes d’alavetz e d’aué, entre es que i auie era preséncia der alavetz baile de Vielha, Jusèp Calbetò, e dera prumèra Sindica d’Aran dera epòca actuau, Pilar Busquets. Totun, be cau soslinhar era preséncia de Genoveva Puyol, d’Arró, qu’as sòns 96 ans arrebrembaue es prumèrs concorsi deth Meddia Aranés, a on guanhèc uns esquís.
 
Demest es telefonades des auditors, i a un parelh de testimoniatges esmovents. Per un costat que trobam a Amador Marqués, joen politician aranés, que neishec quan eth programa ja existie, que i participèc de petit en tot liéger un conde e qu’actuauments i participe coma còsso de Bossòst. Per aute costat cau soslinhar era telefonada d’Elisa Salomon, qu’ath delà d’auditritz abituau, e emplegue eth programa entàs corsi d’aranés qu’impartís en Barcelona.
 
Cau díder qu’Internet a dubèrt era possibilitat d’escotar cada dia eth Meddia Aranésdehòra dera Val d’Aran (e tanben seguir sus Twitter), çò que balhe era possibilitat de seguir era emission as aranesi exiliadi e a toti es occitans que volguen conéisher de mès apròp era vida vidanta d’aqueth petit país.

“Rebremba, sa'c vòs saber tot sus era Val d'Aran, escota Meddia Aranés de 12 a 13 ores e de 19 a 20 ena vrespada”.


 
 
 
 
Ferriòl Macip




_____
Escotatz eth Meddia Aranés de dimars 26 de març