Lo sobeiranisme quebequés, estonat après qu’un libre afirme que lo procès se faguèt en ignorant la separacion dels poders. L’obratge assegura que lo Reialme Unit èra dispausat a reconéisser l’independéncia de Quebèc en 1980 e 1995. Un grop d’academicians quebequeses o a qualificat de “còp d’estat constitucional” e reclama una “accion constituenta” de Quebèc.

Es considerable lo rambalh qu’a provocat l’aparicion del libre La Bataille de Londres (La Batalha de Londres) e las reaccions qu’a provocat, sustot dins lo mitan independentista de Quebèc. Lo libre, escrich per l’istorian Frédéric Bastien, revèla que, quand en 1982 se realizèt la dicha repatriacion de la constitucion canadiana, l’operacion foguèt en bona part pilotada pel poder judiciari e non, coma òm aviá pensat fins ara, exclusivament pel poder politic (lo tèrme “repatriacion” se referís al fach que, fins en 1982, la constitucion de Canadà la podiá solament emendar lo Parlament britanic, e qu’a partir d’aquel an d’aquí, o poguèt solament far lo canadian). L’invasion d’un poder sus l’autre pròva, de fach, qu’almens en aquel cas i aguèt pas de separacion dels poders e doncas se compliguèt pas los principis fondamentals de la democracia.
 
Encara mai, Bastien afirma que, tant pendent lo referendum d’autodeterminacion de 1980 coma pendent lo de 1995, lo Reialme Unit èra dispausat a reconéisser l’independéncia de Quebèc. Que considerava que lo país seriá “tan viable” coma los estats escandinaus. E que podiá aver un ròtle important dins la scèna internacionala. Tot al contrari dels messatges donats, alavetz, pel govèrn canadian, qu’auguravan de grandas reculadas per Quebèc s’optava per la secession.
 
Lo libre a provocat un escandal de grandas proporcions en Quebèc e en Canadà. Radio Canadaexplicava la setmana passada que la Cort Suprèma analisariá las revelacions contengudas dins lo libre. La question a iniciat tanben una nòva polemica entre lo govèrn de Quebèc, format pel sobeiranista Partit Quebequés (PQ), e lo govèrn canadian. Montréal demanda a Ottawa que faga publics totes los documents confidencials sul cas, mas, per ara, lo govèrn canadian sembla pas dispausat d’o far.
 
 
Critica de professors e cercaires
 
Quitament en Quebèc, un grop de professors e cercaires universitaris e d’ancians membres del PQ, dont lo professor de drech constitucional e politic Daniel Turp, an publicat una letra dobèrta dins lo jornal Le Devoir ont analisan l’afar dempuèi un vejaire sobeiranista. Dins lor escrich dison que l’escandal es a tacar, grèvament, l’istòria juridica e politica de Canadà dempuèi mai de trenta ans. La mescla dels dos poders es contrària al “principi cardinal de la separacion dels poders dins lo sistèma parlamentari de tipe britanic”. Dempuèi mai de trenta ans, Canadà a patit, en consequéncia, “una manca de legitimitat sul plan democratic”. Mai encara: “es arribat lo temps d’exigir que se prenga las accions politicas adeqüatas per respondre a aquel còp d’estat constitucional. Lo pòble quebequés deu exercir lo poder constituent que ne dispausa coma nacion. Li cal prene tot çò que serà necessari per se donar la siá lei fondamentala pròpria [...]; deu respondre amb una accion constituenta”.
 
Cal remembrar que lo repatriament de la constitucion canadiana, segon los expèrts, “es estat impausat” en Quebèc, “perque lo govèrn federal la faguèt d’un biais unilateral e los quebequeses foguèron pas jamai consultats sus aquel sicut, ni per sa redaccion ni per son aprobacion [...]. An vist coma s’impausava una constitucion sens lor acòrdi. Pas jamai tanpauc los representants quebequeses l’an ratificada”. En definitiva, lo tèxt constitucional, “que reconeis pas Quebèc coma nacion, es marcat per una dobla illegitimitat”.
 
Fin finala, pels expèrts quebequeses, es fòrça clar “que lo poder sobeiran del pòble quebequés es estat umiliat”. Quitament la Carta Canadiana dels Dreches e Libertats, que de sa redaccion los quebequeses ne foguèron excluses, es utilizada “per declarar inoperantas cèrtas leis adoptadas per l’Assemblada Nacionala de Quebèc”.

 
 
 
 
 
 
 
 
Aqueste article ven del jornal catalan Nationalia.cat, amb qui Jornalet a un acòrdi de cooperacion.