D’Enric Ramet, sabèm que nasquèt en 1858 e moriguèt en 1941. Foguèt jurista, president de la Cort d’Apèl de Tolosa. Foguèt tanben conse de Martèl en Carcin, sa vila natala. Escriguèt una Istòria de Tolosa que setanta ans aprèp demòra un obratge de referéncia tocant l’istòria de la vila ròsa.
 
Aquel obratge es, solide, la reedicion d’un trabalh qu’es estat escalcit per l’autor entre las doas guèrras. Enric Ramet se fa aicí istorian de las arts tocant a dos monument arquitecturals que coneis plan. Lo Capitòli per èsser demorat fòrça temps dins la capitala del Lengadòc-Naut e aver longament trevat la comuna; e que dire del Parlament, dins lo qual l’autor trabalhèt coma jurista?
 
Es evident que bastava pas d’agachar çò qu’èran aqueles dos edificis al jorn d’auèi. Son estats talament sovent demolits per èsser tornar bastir –sens comptar qu’entre doas rebastisons cal far amb los adobaments e las refeccions successivas– que per los depintar s’i caliá prene autrament. Plan solide aquò se podiá pas far sens anar furgar dins los aquius. D’ont mai d’Enric Ramet, en istorian consequent, partís de las originas. Del castèl Narbonés, per çò qu’es del palais del Parlament e del primièr bastiment dedicat a l’acamp dels consols per çò que vendrà pus tard lo Capitòli.
 
Sens anar pus luènh, amb Enric Ramet, parlem-ne d’aqueste Capitòli: “Cada Tolosan coneis ara la legenda del Capitòli. Sabon que jos aqueste nom ufanós, que vòl bessonar a l’Ostal de vila al mai famós dels monuments de Roma, foguèt creat de totas pèças pel grefièr del Consistòri, Pèire Salamaon en 1522. Aqueste focionari municipal, voliá atal, per aquesta farotariá, far créisser lo prestigi de sa ciutat, en recuolant sas originas fins al còr de l’antiquitat classica”. Mas i a pas res res de vergonhós a reprener un nom prestigiós per nomenar un bastiment nòu e contemporanèu. La causa se fasiá al sègle XVI, s’es totjorn facha e contunha de se far d’uèi. Simplament agèri lo plaser d’aprener aquela data de 1522. Fins a la lectura d’aqueste libre èri incapable de dire dempuèi quora lo Capitòli èra Capitòli.
 
L’autor espepissa en detalh totas las evolucions dels diferents bastiments que se son succedits abans de n’arribar a çò que coneissem ara. Aquí tanben nos passeja de sala en sala per las descriure totas dins lor mendre detalh. E podètz creire que ne sap un polit tròç sus totes los pintors e escalpraires que trabalhèron a l’ondradura del monument istoric. Es inagotable suls tres pintors màgers qu’intervenguèron dins la sala dels Illustres: Joan-Pau Laurenç, Benjamin Constant e Enric Martin. Son los tres qu’an decorat la sala mai emblematica del Capitòli. Dels tres, es probablament Joan-Pau Laurenç qu’aviá la mai bèla consciéncia nacionala occitana. Lo quiti autor, Enric Ramet, a pas paur de parlar dins son obratge de patria e de nacion occitanas. Soi de longa susprés e quitament espantat quand legissi d’autors ja ancians coma Enric Ramet. Sovent, an pas paur d’exprimir lor “nacionalisme meridional” coma o escriu dins son obratge.
 
Aquí çò qu’esciu a prepaus del pintre Joan-Pau Laurenç: “L’artista a compausat una granda tela amb una mena de fervor patriotica; se i sentís la fièrtat de l’Occitan urós de celebrar la leiçon d’energia balhada per un pòble de civilisacion doça e rafinada e la seu victòria sus las chormas barabaras del Nòrd”. Aquí tradusit mot per mot çò qu’escriviá, dins las annadas 1930, Enric Ramet (remarcarètz que se de còps parla de “Meridonials”, d’autres còps parla d’Occitans). Balha lo poèma en occitan del pintor qu’acompanha son òbra titolada “La muralha” que se pòt veire dins la sala dels Illustres. Coma que, òm pòt èsser pintor e poèta a l’encòp:  
Cada tablèu del Capitòli, e pas sonque los que se tròban dins la sala dels Illustres, son descriches menimosament amb una sapiença segura. Fa pas cap de dobte qu’Enric Ramet èra un istorian de las arts confirmat. Son libre demòra, en 2013, un famós guida pel vistalhaire del monument.
 
Per acabar aquesta brèva presentacion, en guisa de conclusion, vòli tornamai daissar la paraula a l’autor: “Dins nòstre Miègjorn, talament penetrat d’esperit municipal, las pèiras dels monuments vièlhs parlan a l’imaginacion de las molonadas; simbolisan, al uèlhs dels pus umiles, una patria que sebem anciana e gloriosa, e que se’n prononciá pas jamai lo nom sens un orgulh secret”.
 
Enfin una brava capelada per la mesa en pagina de l’obratge. Lo volume es claufit de plans e de fotografias. L’escomesa de metre en musica una tala iconografia èra pas ganhada d’avança. E pr’aquò la resulta es capitada del cent al cent. A tal punt que lo libre es a l’encòp un libre d’art e un guida per lo que vòl descobrir lo Capitòli e lo Parlament (d’uèi palais de Justícia) de las apevasons al capial. Es un obratge que demorarà d’actualitat plan temps encara.
 
 
 
 
Sèrgi Viaule
 
 
 
_____
RAMET, Enric. Le Capitole et le Parlement de Toulouse. Edicions dels regionalismes, 2012. 165 paginas.